پدیده کودکان کار درایران به ویژه در کلانشهر مشهد که دارای جمعیت حاشیهنشین هم هست به بحرانی اجتماعی برای مردم و مسئولان تبدیل شده است. اما این روزها با شیوع ویروس کرونا و افزایش مشکلات اقتصادی شاهد افزایش کودکان کار در سطح خیابان های شهر مشهد هستیم.
به گزارش خبرنگار از مشهد، اگرفقط چند ثانیه پشت چراغ قرمز چهار راههای مشهد توقف کنید؛ کودکان زیادی اسپند به دست و یا با دستمال و شیشه پاک کن متقاضی دریافت کمک از رهگذران و رانندگانی هستند که خود این شهروندان نیز هر کدام به نوعی گرفتارند. بیشتر این کودکان هم توسط افراد سودجو به دلیل نیروی کار ارزان قیمت درخیابانها وکارگاه های فاقد شناسنامه استثمار میشوند.
یکی از شهروندان مشهد در این باره به خبرنگار ایلنا گفت: متاسفانه این روزها از دست کودکان کار در سر چهارراهها جرأت توقف نداریم. به طوریکه به شیشه ماشین می چسبند وتا از ما پول دریافت نکنند ، حاضر به رفتن نمی شوند. ترسم از این است که این کودکان در این آشفته بازار کرونا نگیرند.
او مشاهدات خود را از وضعیت کودکان کار اینگونه نقل کرد: من خودم شخصا ماشین وانتی را دیدم که در پشت آن چندین کودک و نوجوان حضور داشتند و سرچهارراه یکی از خیابان ها همه آنها از ماشین پیاده ومشغول به تکدی گری در معابر شدند.
گدا نیستم ، کارگرم
هرچه زمان به بعد از ظهر نزدیکتر می شود کودکان زیادی سرچهارراه ها ومعابر مشغول تکدی گری هستند در میان این کودکان یکی از آنها که جوان بیست ساله ای بود به ما گفت: من کارگر سر گذر هستم و به دلیل شیوع کرونا مدتی می شود که بازار کار برای کارگران سرگذر خوابیده و بیکار شده ام.
وی ادامه داد: باور کنید من گدا نیستم و با وجود اینکه در سامانه ساماندهی کارگران که مرتبط با اداره کار است ثبت نام کرده ام اما هنوز کاری برای من پیدا نشده و مجبورم برای امرار معاش تکدیگری کنم.
این مرد درباره سایر کودکان کار گفت: اغلب این کودکان که سرچهارراههای شهر رها می شوند، توسط افرادی ساماندهی می شوند که همه آنها معتاد هستند واز این کودکان برای کار درخیابان استفاده می کنند.من هم به دلیل اینکه کاری پیدا نکرده ام سر چهارراه ها شیشه ماشین ها را دستمال میکشم.
جمع آوری کودکان کار تنها راه حل نیست
غلامحسین حقدادی معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی نیز در این باره به ایلنا گفت: کودکان کار معلول عوامل مختلفی همچون ، وضعیت شرایط اقتصادی ، وضعیت فرهنگی جامعه و مشکلات خانوادگی هستند. به طوریکه بسیاری از خانوادههای این کودکان مجبورند برای امرار معاش خانواده کودکان خود را به سطح شهر بفرستند از این رو مقابله با پدیده کودکان کار بسیار سخت است.
وی ادامه داد: جمع آوری کودکان کار تنها راه حل نیست زیرا این اقدام از سوی نهادهای مربوطه انجام میشود اما از آنجا که برخی از این بچهها خانوادههای بد سرپرستی ندارند و تنها فقر مالی باعث تکدیگری آنها درخیابان شده ، ما در نهایت مجبوریم کودکان کار را به خانواده هایشان بازگردانیم .
حقدادی با بیان اینکه دستان واسطه مهمترین عامل ساماندهی کودکان کار است بیان کرد: این کودکان اغلبشان تحت شبکه افراد سودجو ساماندهی می شوند که جمع آوری این باندها باید در دستور کار قرار گیرد.
معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی همچنین افزود: در واقع کودکان کار مطیع عوامل همین شبکه هایی هستند که از کار کردن این کودکان بیشتر از همه سود می برند. و شرایط اقتصادی جامعه درافزایش این موضوع بسیار دخیل است .بنابراین ابتدا خانواده ها باید در زمینه اقتصادی توانمند شوند.
۱۲ سازمان مشمول ساماندهی هستند
حقدادی با اشاره به قانون حمایت از کودکان کار که در سال ۸۴ تصویب شده، بیان کرد:جمع آوری و ساماندهی کودکان کار یک کار دسته جمعی و برعهده ۱۲ سازمان از جمله شهرداری ، نیروی انتظامی ، بهزیستی ، قوه قضاییه و...است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی مطرح کرد:برای ساماندهی کودکان کار باید همه نهادهای دولتی دست در دست یکدیگر دهند تا این مشکل اجتماعی بر طرف شود.
وی همچنین با اشاره به آیین نامه کشوری حمایت از اطفال و نوجوانان مطرح کرد:این قانون اخیرا به تصویب رسیده اما مفاد آن هنوز اعلام نشده و طبق این قانون ، پنج سازمان وظیفه شناسایی کودکان کار و معرفی آن به بهزیستی را دارند.
کرونا باعث افزایش کودکان کار شده است
حقدادی با اشاره به شیوع کرونا در کشور بیان کرد: بسیاری از این کودکان کار از مناطق حاشیه شهر هستند و باتوجه به عدم امکانات فضای مجازی این کودکان از کلاس های درس مدرسه خارج شده اند وبه تکدی گری درخیابان روی آورده اند. همچنین مسئله بعدی نیز افزایش بیکاری در دوران کرونا است که همین موضوع به افزایش کودکان کار در جامعه نیز دامن می زند.
وی تصریح کرد:جمع آوری و ساماندهی کودکان کارفقط به این ختم نمی شود که با جمع آوری صد یا دویست نفر از آنها همه چیز به پایان برسد و کودکان کار از سطح خیابان ها جمع شوند بلکه این اقدام باید از سوی نهادهای مختلف تداوم داشته باشد.
کودکان کار آمار مشخصی ندارند
حقدادی همچنین با اشاره به آمار کودکان کار باتوجه به دوران کرونا بیان کرد: کودکان کار قابل شمارش نیستند چون باتوجه به مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا همه آنها در سطح خیابان کار نمی کنند بلکه خیلی از این کودکان در کارگاه ها فاقد اعتبار و شناسنامه مشغول به امرار معاش هستند و دیده نمی شوند به همین دلیل آمار مشخصی ندارند.
معاون اموراجتماعی بهزیستی خراسان رضوی گفت:درسال ۹۸ حدود ۶۰۰ کودک کار که عمدتا کارتن خواب بودند و یا بد سرپرست بودند به مراکز شبانه روزی ما ارجاع داده شدند.
وی افزود:حدود ۴۰۰ کودک کار دیگر نیز با مراجعه به سایر مراکز بهزیستی از خدمات این نهاد استفاده کردند وهمچنین خانواده های این کودکان نیز دراین مراکز آموزش های لازم را دیدند.
حقدادی در ادامه مطرح کرد: در مجموع ۱۰۰۰ هزار کودک کار از طریق سامانه ۱۲۷ ، ۱۳۷ ، نهادهای دولتی از جمله شهرداری،نیروی انتظامی ، دستگاه قضایی و ... به بهزیستی ارجاع داده و ساماندهی شدند.