استارتاپ‌ حوزه خدمات ابریِ «ابر دراک» گزارشی از وضعیت فعلی اینترنت کشور منتشر ساخته که نشان می‌دهد روش فیلترینگ مورد استفاده در ماه اخیر بر سایر سرویس‌ها و وبسایت‌ها تاثیر منفی گذاشته و دسترسی کاربران را با اختلال مواجه کرده است. این شرکت همچنین از افزایش 30 درصدی بازدید از وبسایت‌های ابر دراک از خارج کشور نتیجه گرفته که این رقم به معنای افزایش استفاده از VPN در کشور است.

ابر دراک با پایش اختلال‌های اینترنت کشور در شهریور و مهر ماه گزارشی را منتشر ساخته است. این گزارش با استفاده از پردازش داده‌های فعالیت کاربران نهایی در اثر بازدید از وبسایت‌های فعال بر بستر شبکه توزیع محتوای ابر دراک تهیه شده و تصویری از الگوی مصرف کاربران و وضعیت اینترنت را ترسیم می‌کند. ابر دراک بازه زمانی 10 شهریور تا 17 مهرماه را مورد بررسی قرار داده و یک مهر ماه به عنوان روز آغاز اختلال‌ها در نظر گرفته شده است.

با وجود آنکه اینستاگرام و واتس‌اپ از چهارشنبه 30 شهریور ماه فیلتر شدند اما در گزارش ابر دراک عدم دسترسی به این دو پلتفرم از ساعت 12 روز جمعه یک مهر اعلام شده است؛ که تا 17 مهر پلتفرم اینستاگرام به صورت پراکنده در حدود 16 دقیقه و واتس‌اپ 4 دقیقه در دسترس بوده است.

موضوعی که دیجیاتو 10 مهر ماه نیز آن را گزارش کرد و برای ساعاتی، واتس‌اپ برای تعداد محدودی از کاربران در دسترس قرار گرفت. این شرکت معتقد است وصل شدن‌های مقطعی هم احتمالا به دلیل تغییر مسیرهای ایجاد شده در شرکت ارتباطات زیرساخت و تامین‌کنندگان اینترنت بوده است.

تاثیر فیلترینگ بر خدمات اینترنتی

رتبه بازدید از سایت‌های ابر دراک طی هفته‌های آتی از سمت واتس‌اپ و اینستاگرام به نحو محسوسی سقوط کرده است. یعنی اینستاگرام که پیش از فیلترینگ رتبه هفتم و واتس‌اپ رتبه چهاردهم را داشت اکنون به ترتیب به رتبه‌های 20 و 18 جدول سقوط کرده‌اند.

اگرچه این آمار از کاهش استفاده از این دو پلتفرم حکایت دارد اما باز هم جایگاه آن‌ها نشان می‌دهد که فیلترینگ آنطور که مسئولان فکر می‌کنند، موفق نبوده است.

یکی از بخش‌های قابل توجه دیگر این گزارش، تاثیر فیلترینگ برای استفاده از سایر سرویس‌ها و خدمات است. آن طور که این شرکت گزارش داده در ایران معولا روش‌های DNS Spoofing و همچنین خروج از دسترسی از طریق قطع یا کند کردن پروتکل‌های امن مانند TLS استفاده می‌کند اما در فیلترهای اخیر به نظر می‌رسد از روش BlackHole استفاده شده که این روش موجب ایجاد مشکل برای کاربران سایر سرویس‌ها به صورت مقطعی شده است.

براساس مشاهدات ابردراک، از 14 مهرماه و با تغییراتی که برای بازگرداندن دسترسی به سایر موارد فیلتر شده صورت گرفته است، مشکل در مسیرهای داخلی و بین‌المللی در مسیرهای مراکز داده «داخلی به داخلی» و «داخلی به خارجی» به صورت گسترده‌تری مشاهده شده که اختلال‌های بیشتر از قبل برای وبسایت‌هایی که سرورهای آن‌ها در خارج از کشور هستند به دنبال داشته است.

افزایش 30 درصدی استفاده از VPN

طبق این گزارش، تعداد کاربران غیر ایرانی که از وبسایت‌های بر بستر َابر ِدراک بازدید کرده‌اند، بعد از تاریخ یک مهر ماه حدود ا 30 درصد افزایش داشته است. ابردراک نیز معقتد است این افراد اغلب کسانی هستند که برای بازدید از وبسایت‌ها و یا پلتفرم‌های فیلتر شده از VPN استفاده می‌کنند که با توجه به همین موضوع احتمال دارد در زمان بازدید از وبسایت‌های ایرانی هم از VPN استفاده کرده‌اند.

البته آمارهای شرکت‌های مختلف داخلی و بین‌المللی، میزان استفاده از ابزارهای تغییر آی‌پی را بسیار بیشتر از این رقم گزارش کرده‌اند.

بخش دیگر این گزارش به نمودار الگوی مصرف کاربران اینترنت در طول 24 ساعت شبانه‌روز اختصاص دارد. نموداری که نشان می‌دهد برخلاف رویه همیشگی که میزان استفاده از اینترنت در عصر و ساعات ابتدایی شب افزایش می‌یافته، طی دو هفته اخیر این روند معکوس شده است.

گفتنی است 462 وبسایت از 32هزار وبسایت فعال در ابر دراک در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته‌اند و بیش از 10 میلیون و 700هزار بازدیدکننده یکتا، یک بار از یکی از وبسایت‌های فعال بر بستر این شرکت بازدید کرده‌اند. در مجموع در طول این بررسی نزدیک به 5 میلیارد لاگ مورد پردازش قرار گرفته است.