شاید بدون این‌که بدانید فرزندتان دچار تیک عصبی باشد. باید بدانید تیک عصبی یک بیماریست و کودکان برای جلب‌توجه و به صورت ارادی این کار را انجام نمی‌دهند.

شاید تاکنون افراد یا کودکانی را دیده باشید که تیک عصبی دارند و نسبت به آن خود و یا والدینشان بی‌خبرند و اطلاعات خاصی ندارند. دستیار فوق تخصصی روان‌پزشکی کودک و نوجوان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در یان زمینه می‌گوید: تیک یک بیماری است، عمدی در کار نیست و با هدف جلب توجه از سوی کودک انجام نمی‌شود؛ بنابراین پدر و مادر هرگز نباید برای پیش‌گیری از تکرار این حرکات، کودک را تنبیه کنند و یا حساسیت و اضطراب بی‌مورد در زمان بروز تیک از خود نشان دهند.

شاید بتوان تیک را یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها درمیان کودکان نام برد. دکتر امین ماهورام در مورد این بیماری می‌گوید: مجموعه‌ای از حرکات تکراری که در بدن، صورت، چشم‌ها، سر و گردن، شانه‌ها، دست و پا و یا صورت ازسوی فرد انجام می‌شود، در طیف تیک می‌گنجد، حتی این حرکات تکراری می‌تواند به صورت سرفه‌های متعدد، ایجاد برخی صدا‌ها در گلو یا گفتن برخی واژگان بدون کنترل باشد.

آن‌گونه‌که که ایت روان‌پزشک توضیح می‌دهد ماهیت تیک متغیر است و همیشه مانند هم نیست بنابراین نشانه‌ها و علائم آن ممکن است ثابت نباشد و گاه به گاه عوض شود این بیماری حتی می‌تواند گاه از بین برود و پس از مدتی دوباره ظاهر شود.

این روان‌پزشک کودک با تاکید براین‌که دادن آرامش به کودکانی که دچار تیک هستند از واجبات است گفت: در زمانی که کودک حرکات تکراری دارد بر چهره و یا تاکید بر نقطه‌ای که دچار تیک است تمرکز نکنید، در بیش‌تر موارد حفظ آرامش کودک به بهبود و یا حتی درمان تیک منجر می‌شود.

این روان‌پزشک اشاره کرد اگر اختلال تیک مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی و یا درسی کودک به‌وجود می‌آورد پدر و مادر حتما باید به روان‌پزشک و متخصصین این حوزه مراجعه کنند.

ماهورام گفت: نشانه‌های تیک ممکن است در برخی موارد کم‌تر و یا در شرایط متفاوتی بیش‌تر شود و در این‌جا سیر متغیر درباره تیک مطرح است.

وی در ادامه با اشاره به این که اختلال اضطراب یکی از رایج‌ترین اختلالات در کودکان است، اظهار کرد: شش نوع اختلال رایج و زیاد در کودکان وجود دارد که فوبیا یا ترس‌های اجتماعی از مهم‌ترین آن‌هاست.

فوبیا یا ترسِ مرضی، طیفی از اختلالات اضطرابی

وی با اشاره به این که ترس بیش از حد از یک شئ، موقعیت و یا حیوانی خاص در کودکان می‌تواند از نشانه‌های ترس مرضی باشد، افزود: زمانی‌که کودک در مواجه با حیوان دچار خشک‌شدگی، جیغ زدن‌های زیاد، از حال رفتگی می‌شود و به عبارت متداول‌تر، خشک می‌شود، احتمال ابتلا به فوبیا یا ترس مرضی وجود دارد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان این که اختلال ترس اجتماعی نیز طیف دیگری از اختلالات اضطرابی را به خود اختصاص می‌دهد، ادامه داد: کودک در این وضعیت تمایلی به رفتن و بودن در جمع ندارد و دچار استرس شدید می‌شود و گریه می‌کند. اعضا و ماهیچه‌های بدنش سفت و منقبض می‌شوند و به پدر و مادر خود سخت می‌چسبند.

ماهورام افزود: کودکان مبتلا به اختلال اضطرابی "فوبیای اجتماعی" زمانی‌که در جمع افراد غریبه وارد می‌شوند، اعضای بدنشان منقبض می‌شود، یعنی در این موراد احتمال ترس اجتماعی مطرح است.

چاره ترس‌های اضطرابی، اعمال زور و فشار برای رویارویی با آن نیست

وی به پدر و مادر‌ها توصیه کرد: در موقعیت‌هایی که کودک شما دچار ترس‌های اضطرابیست هرگز او را در برابر وضعیت استرس‌زا و اضطراب‌آور قرار ندهید و در این زمینه پافشاری نکنید تا فرزندتان با آن موضوع روبه‌رو شود به بیان ساده‌تر تلاش نکنید علیرغم مقاومت کودک درحال تقلای خود با اعمال زور و فشار او را با ترس روبه‌رو کنید؛ چرا که این‌کار می‌تواند شرایط روانی فرزند شما را حادتر کند.

این فوق تخصصی روانپزشکی کودک و نوجوان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی گفت: در صورت مشاهده نشانه‌های ابتلا به ترس‌های اضطرابی در کودک، هرگز اقدامات خودسرانه انجام ندهید و فورا به روان‌پزشک کودک و نوجوان مراجعه کنید تا کودک ارزیابی شده و اصول علمی مقابله با این موقعیت‌ها نیز به پدر و مادر آموزش داده شود.

بیش فعالی و نقص توجه

اختلال نقص توجه یا بیش فعالی یکی دیگر از شایع‌ترین اختلالاتی است که دکتر ماهورام به آن اشاره کرد و افزود: این اختلال به دو گروه تقسیم بندی می‌شود، به این شکل که برخی از علامت‌ها مربوط به بیش فعالی هستند و دسته‌ای دیگر در گروه نقص توجه می‌گنجند و به طور کلی با عنوان اختلال بیش فعالی و نقص توجه معرفی می‌شوند.

دکتر ماهورام به دیگر نشانه‌های ابتلا به بیش فعالی در کودکان اشاره کرد و گفت: کودکانی که به بیش‌فعالند معمولا زیاد صحبت می‌کنند و شکیبا نیستند و صبر و تحمل کمی دارند. برای نمونه این کودکان نمی‌توانند شکیبا بمانند تا نوبت به آن‌ها برسد بنابراین مدام در میان سخنان دیگران می‌پرند.

وی توضیح داد: کودکانی که دچار بیماری نداشتن تمرکز و توجه‌اند نمی‌توانند روی موضوعی تمرکز کنند به همین دلیل از انجام کار‌ها و فعالیت‌هایی که به تمرکز نیاز دارد گریزانند بنابراین نمی‌توانند به درستی تکالیف درسیشان را انجام دهند و ساعت‌ها روی آن‌ها متمرکز شوند. این موضوعیست که بسیاری از خانواده‌ها با آن مشکل و نسبت به آن گله دارند.

این کودکان هم‌چنین توانایی انجام کار‌ها و فعالیت‌های چند مرحله‌ای را ندارند، چون در میانه راه فعالیت دیگر را فراموش می‌کنند.

جریمه‌های سنگین و رفتار‌های خشن با کودکان بیش فعال؛ ممنوع

ماهورام در نظر گرفتن جریمه‌های سنگین و رفتار‌های خشونت آمیز با کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی یا نقص توجه را مورد انتقاد قرار داد و گفت: این اختلالات نیز بیماری به‌حساب می‌آیند که با مراجعه به پزشک باید درمان شوند، بنابراین تحت فشار قرار دادن کودک برای اصلاح رفتار می‌تواند به ضرر سلامت روان فرزند ما منجر شود.
یکی از رایج‌ترین اختلالات ارتباطی که در میان کودکان وجود دارد لکنت زبان، سکوت‌های طولانی و استفاده از واژگان تکراری ضمن پلک‌زدن‌های مداوم و تغییراتی در ماهیچه صورت هنگام صحبت کردن است که حتما باید مورد توجه و درمان قرار گیرند.

ماهورام در این زمینه می‌گوید: هنگامی‌که خانواده‌ها با این موضوع روبه‌رو می‌شوند نباید استرس داشته باشند و یا دست‌کم این موضوع را نباید به کودکشان منتقل کنند، چون کودکی که دچار این بیماریست خود به اندازه کافی نگرانی دارد و مستعد آن نیز است بنابراین حفظ آرامش مهم‌ترین نکته‌ایست که پدر و مادر باید در نظر داشته باشند. این‌گونه درمان هم بهتر و زودتر انجام می‌شود و به نتیجه دل‌خواه خواهند رسید.

این روان‌پزشک کودک در پایان به موضوع مهمی اشاره و بیان کرد که هر رفتاری انسان در بزرگ‌سالی از خود نشان می‌دهد و در او وجود دارد پایه و اساسش در دوران کودکی و نوجوانی ریخته شده است و ارتباط مستقیم هم با رفتار پدر و مادر دارد.

وی از پدر و مادران خواست اگر در رابطه خود و فرزندانشان مشکلی وجود دارد حتما برای درمان به متخصص و مشاوران این حوزه مراجعه کنند و تا دیر نشده است مشکلاتشان را حل کنند.