همراه اول ۱۷ اسفندماه از موتور جستجوی بومی «ذره‌بین» رونمایی کرد. به گزارش ایسنا، همراه اول در حاشیه‌ی افتتاح «مرکز مانیتورینگ پلتفرم‌های دیجیتال» از جستجوگری رونمایی کرد که پروژه‌ی آن از چند ماه گذشته آغاز شده بود. ظاهرا همراه اول قصد دارد یک مرورگر هم راه‌اندازی کند. رئیس مرکز ملی فضای مجازی در مورد این موتور جست‌وجو گفت:

این موتور جست‌وجو از قابلیت‌های محلی بسیار خوبی برخوردار است و امیدواریم بتواند بخش بزرگی از نیازهای مردم را بهتر از مرورگرهای خارجی تأمین کند.

این جستجوگر اکنون در استورهای ایرانی قابل دانلود است و در توضیحات آن نوشته شده: «‏‏ذره‌بین یک سوپروب‌گرد رایگان فارسی‌ است که جست‌وجو و گشت‌وگذار در دنیای بی‌انتهای اینترنت را آسان می‌کند.» از جمله ویژگی‌هایی که برای این جستجوگر ذکر شده، این است که هزینه‌ی اینترنت مصرفی استفاده از ذره‌بین برای وب‌سایت‌های ایرانی نیم‌بها و برای وب‌سایت‌های بین‌المللی، تمام‌بها است. این هزینه، با فعال‌سازی بسته‌های هدیه ذره‌بین رایگان است.

گفته شده است تماشای ویدئو در شبکه‏‌های اجتماعی و وب‌سایت‌‏های دیگر، در تب ویدئوی ذره‌‌بین، همیشه با ترافیک نیم‌بها محاسبه می‏‌شود. از دیگر ویژگی‌هایی که برای این جستجوگر ذکر شده است باید به موارد زیر اشاره کرد:

• ‏زبان ذره بین فارسی‌ است.
• ذره بین امکان جست‌وجو و دسترسی طبقه‌بندی‌شده به متن، تصویر، ویدئو (کلیپ، فیلم و سریال) و موسیقی را فراهم می‌کند.
• جست‌وجو در ذره بین، ساده ا‌ست و نیاز به هیچ تخصصی ندارد.
• سرعت جست‌وجو و رسیدن به نتیجه‌ دل‌خواه در ذره بین بالا است؛ تنها با یک کلیک!

شباهت نتایج جستجوی ذره‌بین با گوگل

براساس بررسی‌های زومیت، نتایج ذره‌بین شباهت بسیار زیادی به نتایج گوگل دارند. برای مثال، در صورت تایپ کردن عبارتی در فیلد جستجوی ذره‌بین متوجه می‌شویم که کلیدواژه‌های پیشنهادی (Suggestions) شباهت بسیار زیادی به پیشنهادهای گوگل دارند و در بسیاری از موارد، تنها ترتیب آن‌ها فرق می‌کند.

به‌عنوان مثالی دیگر، با جستجوی عبارت «استارلینک»، ترتیب نتایج نمایش داده‌شده در گوگل و ذره‌بین به این صورت است:

• صفحه‌ی ویکی‌پدیای استارلینک
• مقاله‌ی استارلینک در زومیت
• وب‌سایت استارلینک
• خبرگزاری مهر
• انتخاب
• ایسنا
• ایسنا
• ایرنا
• دنیای اقتصاد

عبارات پیشنهادی نمایش داده‌شده در انتهای صفحات جست‌وجو نیز تقریبا یکسان است:

جستجوی تصاویر

با نگاهی به قسمت جستجوی تصاویر متوجه می‌شویم تصاویر به ‌نمایش درآمده در ذره‌بین تقریبا همان نتایج جستجوی تصاویر گوگل و از منابع دقیقا یکسان هستند و تنها ترتیب نمایش آن‌ها فرق می‌کند.

کلیدواژه‌های پیشنهادی در قسمت بالای جستجوی تصاویر گوگل و ذره بین نیز عینا یکسان است.

نکته‌ی جالب دیگری که هنگام بررسی جستجوی تصاویر ذره‌بین متوجه می‌شویم این است که پیش‌نمایش عکس‌ها (Thumbnail) دقیقا مانند تصاویر گوگل روی gstatic.com میزبانی می‌شوند.

gstatic.com دامنه‌ای متعلق به گوگل است. گوگل برای بهبود عملکرد موتور جستجویش و کاهش زمان لود کردن نتایج، محتوای استاتیک (کد جاوا اسکریپت، CSS و تصاویر) را روی دامنه‌های مختلف و از طریق CDN-هایی که از لحاظ جغرافیایی به کاربر نزدیک‌تر هستند ارائه می‌دهد.

^{پیش‌نمایش (Thumbnail) تصاویر موتور جستجوی ذره‌بین روی دامنه‌ی gstatic.com متعلق به گوگل میزبانی می‌شوند}

بااین‌حال، یاسر رایگانی، مدیر ارتباطات همراه اول در پاسخ به کاربری در توییتر می‌گوید نتایج ذره‌بین، مستقل از جستجوگرهای دیگر است.

جایی که شباهت‌ها به پایان می‌رسد

به ‌نظر می‌رسد در مواردی که ذره‌بین نمی‌تواند از نتایج جستجوی گوگل ایده یا کمک بگیرد، شباهت‌ها به پایان می‌رسد و مرتبط و مفید بودن نتایج به ‌نمایش درآمده به‌ طرز قابل توجهی افت می‌کند. برای مثال با رفتن به زبانه‌های «بازار»، «آوا» و «فیلم و سریال» و جستجوی کلیدواژه‌های خاص، نتایج نامربوطی نمایش داده می‌شود.

^{جستجوی عبارت استارلینک در بخش بازار موتور جستجوی ذره‌بین}

طی سال‌های اخیر، شاهد معرفی چند موتور جستجوی ایرانی دیگر از جمله یوز و پارسی‌جو بودیم که متأسفانه به هیچ عنوان نتوانسته بودند نتایج قابل قبولی به کاربران ارائه کنند. مشکل آنجا است که موتورهای جست‌وجو یکی از پیچیده‌ترین ساختارهای نرم‌افزاری و زیرساختی دنیا را طلب می‌کنند. دسترسی به منابع در حوزه‌های متنوع، نیاز به موتور جست‌وجو با الگوریتم‌های دقیق، پیشرفته و بسیار پیچیده دارد تا بتواند جزئی‌ترین موارد مربوطه میان اطلاعات در سطح گسترده‌ی اینترنت را بیابد، طبقه‌بندی و رتبه‌بندی کند و به‌سرعت در اختیار کاربر قرار بدهد.

علاوه بر الگوریتم پیشرفته، فرایند ایندکس کردن میلیاردها صفحه‌ی وب نیازمند منابع سخت‌افزاری قدرتمند و بسیار گران‌قیمت است. حتی اگر بتوان از پسِ توسعه‌ی الگوریتم سرچ و تهیه‌ی منابع سخت‌افزاری برآمد، به مبحث بسیار پراهمیت ترتیب نمایش نتایج یا الگوریتم سورت می‌رسیم. مرتبط بودن نتایج به ‌نمایش درآمده در گوگل حاصل تجربه‌ی نزدیک به دودهه‌ای و استفاده از اطلاعات ارزشمند واردشده توسط کاربران است. جای تعجب نیست که بسیاری از کشورها و شرکت‌های بزرگ فناوری در سطح جهانی نیز به این نتیجه رسیده‌اند که در حیطه‌ی جست‌وجو، «اختراع دوباره‌‌ی چرخ» کار عاقلانه‌ای نیست. بیشتر جایگزین‌های فعلی موتور جستجوی گوگل در سطح جهانی عمومیت گوگل را ندارند و تمرکز خود را روی جستجوی نوعی خاص محتوا قرار داده‌اند.

حتی مایکروسافت با پشتوانه‌ی عظیم مالی و دانش فنی، نتوانسته است سهم قابل توجهی از بازار از آن خود کند و بنا بر آخرین آمارها، گوگل بیش از ۹۰ درصد سهم بازار جستجوی آنلاین را به ‌خود اختصاص داده است. چین موتور جستجوی بومی بایدو (Baidu) و روسیه موتور جستجوی بومی یاندکس (Yandex) را راه‌اندازی کرده‌اند. بایدو بیش از ۶۰ درصد سهم بازار جستجوی آنلاین چین را به ‌خود اختصاص داده است و بیش از نیمی از کاربران اینترنت روسیه از یاندکس استفاده می‌کنند. کره جنوبی و جمهوری چک نیز موتورهای بومی خود را دارند. دو سرویس بومی ناور (Naver) و داوم (Daum) در کره‌ی جنوبی توانسته‌اند در مجموع ۳۷ درصد از سهم بازار را به‌ دست بیاورند.

ساخت موتور جستجوی یوز تا سال ۹۳، حدود ۷ میلیارد تومان هزینه در بر داشت

آن‌گونه که نصرالله جهانگرد، معاون وزیر ارتباطات پیشین، گفته بود ساخت موتور جستجوی یوز تا سال ۹۳، حدود ۷ میلیارد تومان روی دست وزارتخانه خرج گذاشت و وزارت ارتباطات قصد داشت ۱۷۰ میلیارد تومان دیگر روی موتورهای جستجوی بومی سرمایه‌گذاری کند.

ابوالحسن فیروزآبادی در مراسم رونمایی از جستجوگر ذره‌بین، با اشاره به نقش این جستجوگر در تحقق نظام هویت معتبر در فضای مجازی کشور، از پیگیری برای استفاده‌ی سرویس‌های بومی از مزیت‌های سرزمینی سخن گفت تا این پلتفرم‌ها بتوانند سرویس بهتری نسبت به مشابه‌های خارجی خود ارائه بدهند. فیروزآبادی اضافه کرد که اگر جستجوگر ذره‌بین بتواند تعداد بالایی کاربر ایرانی جذب کند، امکانی برای کاربران فراهم می‌شود تا بتوانند با یک ‌بار ورود به اپلیکیشن، کارهای مختلف روزانه‌ی خود در پلتفرم‌ها را انجام بدهند. فیروزآبادی گفت:

هماهنگی‌های لازم بین دستگاهی را فراهم می‌آوریم تا کاربران با هر یک بار ورود، بتوانند تمامی کارهای روزانه را روی بستر مذکور اعم از امور بانکی، بورسی و اداری انجام دهند. از مواردی که کاربرانی که در فضای مجازی فعالیت دارند و کسب‌و‌کار دیجیتال راه‌ انداخته‌اند را دچار اذیت می‌کند، این است که در طول روز برای ورود به اپلیکیشن‌های مختلف و محیط‌های مختلف کاری وارد می‌شوند و برای این کار از نام‌های کاربری و رمز عبورشان استفاده می‌کنند، اصطلاحی به نام single sign on وجود دارد که‌ می‌توان از آن استفاده کرد و وارد فضای مجازی شد و امضای آن معتبر است و می‌توانید با مراجعه به بانک و پست و کارهای اداری که یک شهروند در طول روز در حوزه‌های مختلف دارد، با همان امضای اولیه انجام شود.

دبیر شورای عالی فضای مجازی در همین راستا تأکید کرد: «این کار در ادامه‌ی نظام هویت معتبر است و ما به ‌دنبال تسهیل کاربر و تسهیل تبادلات بین‌دستگاهی هستیم.» او همچنین گفت: «ما به ‌دنبال این هستیم که اپلیکیشن‌های ایرانی، در حوزه‌ی پیام‌رسان‌ها، vod-ها، مرورگرها، موتورهای جست‌وجو از مزیت‌های سرزمینی استفاده کنند و سرویس بهتری از مشابه خارجی به شهروندان ارائه دهیم.»