نشست پژوهشی «بازنگری ایران در عصر مغول» با بررسی دو موضوع جایگاه و موقعیت زنان در امپراتوری مغولان ایران و روابط ایران و چین در عرصه مغول به همت اداره کل اطلاع‌رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد و اعضای کتابخانه ملی یافته‌های پژوهشی خود را بیان کردند.

سمیرا بهزادی پژوهشگر با اشاره به جایگاه و موقعیت زنان در امپراتوری مغولان گفت: زنان چینی قبل از ورود مغولان به ایران، جایگاه ویژه‌ای نداشتند و زمانی که چنگیزخان ایران را فتح می‌کند به دلیل قدرت و جایگاه تمدنی که در ایران وجود داشت، زنان چینی توانستند در زمینه‌های مختلف به ویژه در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی رشد کنند.

وی ادامه داد: رشد سیاسی و اجتماعی زنان به اندازه‌ای است که در موارد بسیاری تعیین کننده امور بودند و به گواه تاریخ و منابع موجود در حوزه تمدنی چین، آنها از جایگاه و احترام ویژه‌ای در دوران مغول برخوردار بودند ولی احترام زنان در آن دوران در چین کم‌رنگ‌تر بوده است.

بهزادی اظهار داشت: مهمترین منابع مطالعاتی من در این حوزه کتاب «تاریخ جهانگشای» و «تاریخ چین» از جامع التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله است و جالب است بدانید که حوزه تحقیقاتی‌ام چرایی و چگونگی مسلمان و شیعه شدن چینی‌ها بود، اما در این مسیر در پژوهش‌های متعددی که مطالعه کردم متوجه حضور پر رنگ زنان و قدرت تعیین کننده آنها در عرصه سیاست و اجتماع در عصر مغول و به خصوص دوران ایلخانان است.

این پژوهشگر ادامه داد: تعدد زنان در اداره امور در دوران مغول قابل توجه است و بحث تصوف در دوران مغول مطرح است و حال اینکه رشد زنان در دوران تهاجم، کشتار و وحشی‌گری آن دوران قابل توجه بود.

شروین وکیلی دیگر پژوهشگر حاضر در این جلسه درباره روابط ایران و چین در عصر مغول سخن گفت.

وی با بیان این مطلب که ایران یکی از مهمترین نقاط تمدنی در جهان بوده است، گفت: تمدن، شبکه راه‌های گسترده ای است که شهرهای بزرگ را به هم متصل می‌کند. این شبکه شهرهایی که زیست جهانی مشترکی دارند را با جمعیت بزرگ و متفاوت و در مساحتی بزرگ و زمانی طولانی به یکدیگر متصل و فراهم می‌کند و در جهان ۶ نقطه تمدنی وجود داشته است و ایران یکی از آنها است. حال اینکه ایران و چین یکی از قدیمی‌ترین‌ها است که دو حوزه جعفرافیایی و تمدنی متفاوت دارد.

وی ادامه داد: ایران و چین روابط گسترده تجاری داشتند و بروکراسی چین در دوران مغول دو جناح متفاوت داشتند که یک جناح آن ایرانی گرا بودند و به زبان فارسی صحبت می‌کردند. حتی بازرگانانی که به جنوب ایران می‌آمدند فارسی حرف می‌زدند. مجموعه‌ای از ایرانیان که از همه آنها مشهورتر بلوچ‌ها، شیرازی‌ها، عرب‌ها و گجراتی‌ها هستند شبکه بزرگی از راه‌های تجاری دریایی جنوب را در اختیار داشتند.

وکیلی افزود: زمانی که از دوران مغول سخن به میان می‌آید، ما به آن به شکل صورت مسئله نظریه تمدنی نگاه می‌کنیم. من به شخصه وقتی که می‌خواهم قوم و یا دوران حکومتی را بررسی کنم و یا درباره آن صحبتی داشته باشم. چهار متغیر؛ قدرت، لذت، بقا و معنا را در نظر می‌گیرم که این چهار متغیر غایت‌های طبیعی سیستم‌های انسانی هستند و اگر حکومتی حضور قلب بیشتری به این غایت‌های طبیعی داشته باشد در طول تاریخ محبوب و اثرگذارتر خواهد بود.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: اما دوران مغول یکی از دوران‌هایی است که این چهار متغیر به طور مشخص کاهش پیدا کرد و به تبع این رویکرد در زمامدارامور در عصر مغول تاثیر داشت.