میزان تقاضا در این بازار مانند ماه پیش همچنان پایین است و افراد فعلا تمایل چندانی به خرید ندارند.

فعالان بازار معتقدند خوش‌بینی افراد نسبت به سرنوشت مذاکرات، ابهام در نتیجه انتخابات، نامشخص بودن وضعیت قیمت دلار در ماه‌های آتی و نزدیک شدن به‌ زمان معرفی پرچمداران جدید برندها خصوصا آی‌فون، موجب شده افراد فعلا برای خرید دست نگه دارند.

با این حال این بلاتکلیفی و تعلل، محدود به خریداران نیست و به‌نظر می‌رسد فروشندگان و واردکنندگان نیز فعلا تمایلی برای انجام اقدامی جدید ندارند. گفته می‌شود مهم‌ترین علت این امر، نامشخص بودن تکلیف قیمت ارز مبدأ تعرفه واردات (ETS) و روند آتی قیمت دلار است.

بازگشت قیمت‌ها از کف

در اردیبهشت که نرخ دلار در محدوده ۲۱ تا ۲۲ هزار تومان قرار داشت، قیمت گوشی‌های موبایل و تجهیزات دیجیتال کاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرد و بسیاری از گوشی‌ها خصوصا پرچمداران برندها در کف قیمتی چند ماهه قرار گرفتند. حال با افزایش مجدد نرخ ارز که یکی از کلیدی‌ترین عوامل موثر بر قیمت تجهیزات دیجیتال است، قیمت گوشی‌ها مجدد در حال افزایش است و گفته می‌شود بسیاری از مدل‌ها خصوصا مدل‌های جدید آی‌فون، افزایشی در حدود ۴ تا ۵ میلیون تومان را تجربه کرده‌اند.

رضا خوش‌خرام، از فعالان بازار موبایل در تشریح وضعیت فعلی این بازار می‌گوید: اکنون تقاضا برای خرید به‌شدت افت کرده است. وی معتقد است اصلی‌ترین علت چنین کاهشی در تقاضا، انتظار افراد برای مشخص شدن تکلیف مذاکرات و خوش‌بینی نسبت به نتیجه نهایی برجام است. پیش‌تر و در ماه اردیبهشت نیز تقاضای خرید در بازار پایین بود و کارشناسان عامل افت تقاضا را تعطیلی‌های طولانی‌مدت و همچنین محدودیت‌های اعمال شده ناشی از تشدید کرونا در کنار ابهام در سرنوشت مذاکرات عنوان کرده بودند.

اقبال برای خرید پرچمداران دست دوم

با وجود دلایل مطرح شده برای توجیه کلیت افت تقاضای خرید موبایل در بازار، بسیاری معتقدند افت تقاضا در خرید گوشی‌های آی‌فون می‌تواند یک دلیل دیگر نیز داشته باشد. خوش‌خرام می‌گوید: برند اپل به‌طور معمول در اواخر تابستان از مدل‌های جدید گوشی‌های آی‌فون رونمایی می‌کند و این گوشی‌ها در آبان در بازار کشور قابل خرید هستند؛ در نتیجه بسیاری از خریداران که قصد خرید یک گوشی پرچمدار را دارند، در این مقطع زمانی ترجیح می‌دهند اندکی صبر کنند و مدل جدیدتری از گوشی آی‌فون را خریداری کنند.

کارشناسان می‌گویند اکنون بیشتر گوشی‌هایی که در بازار خرید و فروش می‌شوند قیمتی در حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان دارند. این فعال بازار موبایل می‌افزاید: اکنون بیشترین تقاضا برای خرید، معطوف به گوشی‌های برندهای سامسونگ و شیائومی است. زیرا این برندها توانسته‌اند در مدل‌های اخیر خود، امکاناتی در حد پرچمداران آی‌فون را با قیمتی به مراتب پایین‌تر در اختیار کاربران قرار دهند. وی معتقد است قیمت مناسب و امکانات خوب بسیاری از مدل‌های شیائومی، این برند را به یکی از برندهای محبوب و پرطرفدار در بازار ایران تبدیل کرده است.

برآوردها نشان می‌دهد اکنون خریدارانی که قصد خرید گوشی‌های پرچمدار برندهای سامسونگ و اپل را دارند ترجیح می‌دهند آن را به صورت دست دوم تهیه کنند و فعلا اقبال چندانی برای خرید یک دستگاه نو از این برندها وجود ندارد.

انجمن واردکنندگان موبایل در گفت‌وگویی که اواسط خرداد با «هفته‌نامه تجارت فردا» داشت عنوان کرد که با توجه به آنکه کشور در دو ماه اخیر تعطیلی‌های طولانی‌مدتی را پشت‌سر گذاشته و تقاضا برای کالا به‌شدت کم بوده، حجم زیادی کالای وارد شده روی دست فروشندگان مانده است.

طبق آمارهای اعلام شده از سوی این انجمن در دو هفته پیش، چیزی حدود دو و نیم میلیون گوشی موبایل روشن نشده در بازار وجود داشت. درحالی‌که مصرف ماهانه بازار کمتر از یک و نیم میلیون دستگاه است. به همین دلیل امیر اسحاقی، دبیر این انجمن معتقد بود وجود چنین حجمی از کالا، بازار را به‌شدت رقابتی کرده است. امیر اسحاقی در پیش‌بینی از وضعیت بازار موبایل طی مدت پیش‌رو گفته است: چنانچه تحریم‌ها برداشته شود و تکنولوژی ۵G در کشور گسترش یابد، می‌توان انتظار داشت تقاضای قابل ملاحظه حداقل ۳۰درصدی در بازار ایجاد شود. درحالی‌که اگر شرایط و سیاستگذاری‌ها به همین منوال پیش برود و زیان‌دهی واردکنندگان ادامه یابد، بخش زیادی از شرکت‌های واردکننده از زنجیره تامین این کالاها حذف می‌شوند و این می‌تواند بر آینده این بازار اثر منفی بگذارد.

بلاتکلیفی واردکنندگان

ظاهرا بلاتکلیفی در بازار موبایل محدود به خریداران نیست و فروشندگان و واردکنندگان نیز برای خرید کالاهای جدید مرددند. احمد ساسانی از واردکنندگان موبایل در این باره می‌گوید: علاوه بر ابهام در سرنوشت مذاکرات و قیمت آتی دلار، نامشخص بودن نرخ ارز مبدأ تعرفه واردات موجب شده واردکنندگان تمایل چندانی به وارد کردن کالای جدید نداشته باشند. یکی از مصوبات لایحه بودجه ۱۴۰۰، توقف محاسبه تعرفه واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی و در نظر گرفتن نرخ ارز اعلام شده در سامانه ETS برای محاسبه تعرفه‌ها در سال جدید بود.

با این‌حال این طرح هنوز به صورت رسمی اجرا نشده و واردکنندگان به شکل علی‌الحساب با همان نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی اقدام به واردات کالا می‌کنند ولی ممکن است چند ماه بعد با مشخص شدن تعرفه ETS، (به موجب ماده ۱۳۸ قانون امور گمرکی) مابه‌التفاوت این مبلغ از واردکنندگان دریافت شود. همین ابهام در محاسبه نرخ ارز مبدأ تعرفه واردات موجب بدگمانی واردکنندگان شده و بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند تا مشخص شدن وضعیت این نرخ، برای واردات کالای جدید دست نگه دارند.

با وجود این بسیاری از فعالان این بازار معتقدند با اعلام نرخ ارز ETS و اعمال آن بر تعرفه واردات، گوشی‌های موبایل با افزایش قیمت بیشتری مواجه خواهند شد. طبق اعلام انجمن واردکنندگان موبایل، سالانه نزدیک به ۲۰ میلیون قلم انواع کالای دیجیتال اعم از گوشی موبایل، تبلت، ساعت هوشمند و… وارد بازار کشور می‌شود که ارزش این اقلام قریب به ۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

این جنس کالاها را می‌توان پس از کالاهای اساسی، دومین گروه ارزبر به حساب آورد. نزدیک به ۹۰ درصد تعداد گوشی‌ها و تبلت‌های موجود در بازار زیر ۳۰۰ یورو هستند، با این حال ارزبری همان ۱۰درصد کالای بالای ۳۰۰‌یورو این بازار، بیش از ۳۰ درصد است.به‌رغم بی‌میلی واردکنندگان به ثبت‌سفارش جدید، به‌نظر می‌رسد بازار با کمبودی در کالا مواجه نباشد.

در اواخر سال گذشته و با تخصیص ارزی که انجام شد، حجم قابل توجهی گوشی وارد کشور شد و به‌دلیل رکود چند ماه اخیر، بسیاری از این گوشی‌ها هنوز به فروش نرفته و عمده تامین‌کنندگان به میزان کافی کالا در انبارهایشان دارند. خوش‌خرام تاکید می‌کند، به‌نظر نمی‌رسد تا چند ماه آتی، وضعیت ارز ETS مشخص شود و انتظار می‌رود این کم‌رونقی واردات کالای جدید همچنان ادامه داشته باشد؛ اما شرایط انبارها به‌گونه‌ای است که می‌توان نسبت به تامین کالای بازار تجهیزات دیجیتال کشور تا حد زیادی مطمئن بود و احتمال اختلال در تامین کالای مورد نیاز بازار بعید به‌نظر می‌رسد.

در کنار تمام اینها، یکی از کارهای جالب توجهی که در بازار جریان دارد، فاکتورسازی برخی فروشندگان است. یک منبع آگاه که مایل نبود نامش افشا شود در این باره می‌گوید: اکنون بسیاری از فروشندگان برای آنکه مالیات کمتری پرداخت کنند دست به فاکتورسازی برای کالاهای فروخته شده می‌زنند. به این صورت که مثلا اگر قیمت کالایی ایکس میلیون تومان باشد و با این قیمت به مشتری فروخته‌شده باشد، فاکتوری با قیمتی کمتر برای آن صادر می‌شود. این منبع آگاه می‌افزاید: برخی فروشندگان با توافق بر سر پرداخت مبلغی معادل ۲ تا ۳ درصد گوشی مذکور، فاکتوری با قیمتی غیرواقعی از واردکننده دریافت می‌کنند؛ به این ترتیب مالیات کمتری پرداخت می‌کنند.

در مجموع پیش‌بینی‌های زیادی درباره سرنوشت بازار طی ماه‌های آتی می‌شود؛ با این حال عمده فعالان این حوزه معتقدند با توجه به آنکه نرخ ارز اصلی‌ترین عامل موثر در قیمت گوشی‌های موبایل است و پیش‌بینی دقیق نرخ ارز تا حد زیادی غیرممکن است، نمی‌توان برآورد چندان دقیقی درباره وضعیت بازار و خصوصا قیمت‌ها داشت. با این حال اکثر فعالان این حوزه به امید چشم‌انداز مثبت مذاکرات، احتمال می‌دهند قیمت ارز کاهش یابد و متعاقب آن، با متعادل‌تر شدن قیمت تجهیزات دیجیتال، تقاضای بیشتری روانه این بازار شود.