دانش‌آموزان که بیش از یک ششم کل جمعیت ایران را تشکیل میدهند شاید بینصیبترین گروه اجتماعی از وعدههای کسانی بودند که به عنوان رقبای انتخاباتی در چند هفته اخیر مدام به سخنرانی و گفتوگو پرداختند، مناظره کردند و رو به دوربینهای مختلف وعده و وعید دادند.
نامزدهای ریاست جمهوری اغلب نیازی به جلب نظر آنها ندیدند، چون اساسا بسیاری از دانش‌آموزان در سن رایدهی نیستند و سرمایهگذاری انتخاباتی روی آنها کار بیهودهای به نظر میرسد. با این وجود، تقریبا بر هیچ کس پوشیده نیست که توسعهای در کشور اتفاق نمیافتد، مگر اینکه یکی از زیربناییترین بخشها یعنی آموزش و پروش توسعه یابد و متحول شود.
نامزدهای ریاست جمهوری در ایام تبلیعات اغلب موضوع آموزش و پرورش و مشکلات متعدد آن را محدود به مشکلات معلمان کرده و با دادن وعده و وعید به این قشر تلاش کردند نظر آنها را جلب کنند. هر چند مشکلات معلمان مشکلاتی آشکار و انباشته شده است، اما مشکلات آموزش و پرورش محدود به آن نمیشود.
دولت جدید که تا چند ماه دیگر سر کار می‌آید احیانا خود را وارث مشکلات و کاستیهای مختلفی معرفی میکند. اگرچه برشمردن کاستیها لزوما به معنای حرکت در راستای رفع آنها نیست، اما آموزش و پرورش کمابیش از این اتفاق هم بینصیب بوده است. اگر بر این باوریم که توسعه با تحول در آموزش و پرورش ممکن میشود باید یکی از اصلیترین مطالبات خود از دولت آینده را رسیدگی به مشکلات و به تعبیری ابرچالشهای آموزش و پرورش بدانیم.
ابرچالشهای آموزش و پرورش
اصل ۳۰ قانون اساسی بر لزوم فراهم شدن آموزش رایگان برای همه افراد تاکیدی دارد. سیزدهمین رئیس جمهور ایران در حالی قدم به پاستور میگذارد که این اصل قانونی بیش از هر زمان دیگری نادیده انگاشته شده و ما با یکی از بزرگترین ابرچالشهای آموزش و پرورش روبهرو هستیم.
محمدرضا نیکنژاد، کارشناس آموزش و پرورش و فعال صنفی معلمان میگوید: شکاف طبقاتی در آموزش و پرورش یکی از ابرچالشهای این بخش است. به رغم تاکید بر آموزش رایگان در قانون اساسی اکنون تقریبا هیچ مدرسهای را نمیتوان پیدا کرد که در آن از دانش‌آموزان پول دریافت نکنند. حتی در دورترین و محرومترین روستاها هم این اتفاق میافتد و ارقام دریافتی از چند هزار تومان تا چند میلیون تومان متفاوت است. این تنها در مورد مدارس دولتی است، وگرنه در مدارس غیر انتفاعی و نیمه دولتی و امثال آن که شرایط کاملا فرق میکند. این اتفاق باعث میشود آموزش در کشور طبقاتی شود که نمود آن را در چند سال اخیر در قبولیهای کنکور دیدهایم. در مواردی از ۱۰۰ نفر رتبههای برتر کنکور بیش از ۷۰ نفرشان از دانش‌آموزان مدارسی بودهاند که ارقام بالایی دریافت میکنند. این یعنی ارتباط مستقیمی بین پول و کیفیت آموزش ایجاد شده است. دریافت پول اساسا به این دلیل اتفاق میافتد که مدارس از نظر مالی تامین نمیشوند و دولت با وجود الزام قانونی امکانات آموزشی را فراهم نمیکند. جایی که افراد ثروتمندتری هستند به دلیل پولی که پرداخت میشود، امکانات بهتری فراهم میشود و کیفیت آموزش مطلوبتر است و در جاهای فقیرنشین امکانات ناچیز است و کیفیت آموزش هم پایین است. این شکافی خطرناک در آموزش ایجاد میکند که خود را در عرصههای اجتماعی، اقتصادی و ... هم نشان میدهد و رئیس جمهور بعدی باید به این ابرچالش و رفع آن توجه ویژهای داشته باشد. ارث و میراث دولت دوازدهم رئیس جمهور بعدی اگر به مهمترین ابرچالش آموزش و پرورش یعنی شکاف طبقاتی توجه کند، احیانا آن را میراث دولت فعلی قلمداد خواهد کرد. هر چند چنین چیزی میتواند درست باشد، اما نباید از این نکته غافل ماند که دولت دوازدهم هم به نوعی این ابرچالش را به ارث برده است. مشکل را باید در رویکردی دانست که چند دهه است در کشور حاکم شده و خصوصیسازی و پولی شدن را همه جا تبلیغ و دنبال میکند، حال آنکه حتی کشورهایی با نظام اقتصادی لیبرالیستی هم حوزههای آموزش و درمان را به این شکل پولی نمیکنند و با حمایتهای اجتماعی تلاش دارند از محرومیت اقشار پایین جامعه از این بخشها جلوگیری کنند. یک معلم شیمی دبیرستان که سال گذشته در چهار مدرسه در مناطق مختلف کرج تدریس کرده، میگوید: از مدارس غیر انتفاعی که بگذریم، در مدارس دولتی آن هم در یک شهر تفاوت امکانات از زمین تا آسمان است. در برخی مناطق نه تنها آزمایشگاهی وجود ندارد که اصلا وسایل آزمایش هم نیست. باورش مشکل است که در مدرسهای که شیمی درس میدهند لوله آزمایش وجود نداشته باشد، اما این واقعیت دارد. در مدرسه دیگر چون پول از والدین دریافت شده امکانات فراهم کردهاند و این تفاوتی زیاد در امر آموزش ایجاد میکند. نیکنژاد این مشکل را ناشی از شرایط اقتصادی آموزش و پرورش میداند که خود را بیش از همه در عدم تامین امکانات و همچنین مضیقه معلمان نشان میدهد. به گفته او در دولت آینده باید فکری اساسی برای مشکلات اقتصادی آموزش و پرورش کرد و از جمله باید مسائل اقتصادی معلمان را که سالهاست وجود داشته و در چند سال اخیر با تشدید تحریمها و افزایش تورم بیشتر شده، رفع و رجوع کرد. اگر دولت دوازدهم میتواند در بیلان کاری خود در حوزه آموزش و پرورش از مشکلاتی حرف بزند که به ارث برده بود، این دولت با مشکل خاصی هم روبهرو شد که احتمالا دولت آینده را هم درگیر میکند. آموزش و پرورش پس از کرونا «امیدواریم همانطور که وعده داده شده واکسیناسیون معلمان تا قبل از شروع سال جدید تحصیلی اتفاق بیفتد و شاهد دایر شدن کلاسهای حضوری باشیم.» نیکنژاد با بیان این مطلب اشاراتی به وضعیت خاصی که دولت بعدی به دلیل تاثیر کرونا بر امر آموزش و پرورش با آن مواجه است میکند و میگوید: بررسیهای علمی در سطح جهانی نشان میدهد کرونا ۴۰ درصد به آموزش خسارت زده است. در خوشبینانهترین حالت آموزش در ایران نیز به همین میزان خسارت دیده است. یکی از اصلیترین معضلاتی که آموزش مجازی داشت این بود که عدم حضور دانشآموز و در کنار هم نبودن افراد به شدت بر روابط اجتماعی دانش‌آموزان تاثیر میگذارد. جز این ما با مشکلات دیگری از جمله اینکه برخی دانش‌آموزان توان تهیه امکانات برای آموزش مجازی را نداشتند روبهرو بودیم. فرصت سه ماهه تابستان فرصت مناسبی برای رفع کاستیهاست. امیدواریم با عمل به وعدهها شاهد دایر شدن کلاسهای حضوری باشیم، اما حتی در این صورت هم میتوان از فضای مجازی برای آموزش استفاده کرد. ما این فرصت را داریم که آموزش تلفیقی داشته باشیم. آموزش بعد کرونا متفاوت از آموزش قبل کرونا است و از شناخت و تجربه کسب شده باید بهره برد و با تامین امکانات کاستیها را جبران کرد. سال تحصیلی جدید احتمالا سال چندان متفاوتی در حوزه آموزش و پرورش نخواهد بود، چرا که دولت جدید تنها کمی قبل از شروع این سال آغاز به کار میکند و فرصت زیادی برای ایجاد تغییر و تحول ندارد. با این همه، وجود ابرچالشهای مختلف که تنها خلاصهای از آنها ذکر شد، ما را ناگزیر از تغییر و تحول در این حوزه میکند. اثرات ابرچالشهای حوزه آموزش و پرورش را در آینده بیشتر احساس میکنیم و به دلیل اهمیت آموزش در زمینه توسعه لازم است هر چه زودتر گامهایی برداشته شود. گم شدن امر مهم آموزش در هیاهوی انتخابات زنگ خطر را به صدا درآورده است. رئیسجمهور بعدی هر کسی که باشد باید صدای این زنگ خطر را بشنود.
پربیننده ترین‌ها
آخرین اخبار
