تبدیل هوا به آب آشامیدنی؛ این فناوری شاید رویایی باشد که از نظر خیلی‌ها تنها به فیلم‌های علمی تخیلی محدود می‌شود. اما چند سالی است که این رویا به واقعیت رسیده است و مدیرانش امیدوار هستند که روزی با استفاده از آن راه نجاتی برای بحران آب در ایران ارائه دهند.

اسم این فناوری که از سال ۲۰۱۴ میلادی وارد بازار شده پنل آبی یا «هیدروپنل» است و برای کار کردن با آن‌ هم نیاز به هیچ نیروگاه و زیرساختی نیست؛ کافی است به هوا و نور خورشید دسترسی داشته باشید تا با استفاده از آن آب تولید کنید.

وحید فتوحی، نایب رییس شرکت SOURCE در اروپا، آفریقا و خاورمیانه، شرکتی که تولیدکننده این هیدروپنل‌هاست می‌گوید: « این یک تکنولوژی طبیعی است، هرکسی به این فناوری دستری داشته باشد با قرار دادن آن جلوی خورشید، به طور مستقیم آب تولید می‌کند و به برق یا هیچ منبع پیچیده‌ای نیاز ندارد. ما روشی را پیدا کردیم که با استفاده از آن تنها از طریق انرژی خورشیدی می‌توانیم رطوبت هوا را بگیریم و با یک تکنولوژی خاصی این رطوبت را به آب تبدیل کنیم.»

تاکنون ۵۲ کشور از کنیا تا استرالیا موفق به توسعه پنل‌های آبی SOURCE شده‌اند و در خاورمیانه خشک هم پنج کشور در حال توسعه آن هستند.

به گفته فتوحی، ایران پتانسیل زیادی در تامین انرژی خورشیدی دارد و منطقه خوبی برای استفاده از هیدروپنل‌ها و تبدیل هوا به آب است. اگرچه تحریم‌های ایالات متحده آمریکا کار را برای استفاده آن‌ها و نجات برخی مناطق بی‌آب ایران سخت کرده است.

فتوحی توضیح می‌دهد: « مثلا در کنیا شهرهای کوچکی وجود دارند که از شهرهای بزرگ خیلی دور هستند، در این شهرها آب زیرزمینی هم وجود ندارد و برای رسیدن به منبع آب باید ساعت‌ها پیاده‌روی کرد. ما در این شهرها توانستیم سیستم خودمان را بسازیم تا منبع آب درست جلوی خانه مردم باشد و هر روز هم آب داشته باشند. مطمئن هستم که در برخی از مناطق ایران مثل سیستان‌وبلوچستان هم این مشکل برای مردم وجود دارد، امیدوارم تا چند سال دیگر آن‌ها هم بتوانند به این تکنولوژی دسترسی داشته باشند.»

مشروح گفت‌وگو با وحید فتوحی، نایب رییس شرکت SOURCE در اروپا، آفریقا و خاورمیانه، را اینجا بخوانید:

از فناوری که شرکت شما در کشورهای مختلف تولید کرده بگویید؟ چه چیزی محصول شما را با قبلی‌ها متفاوت می‌کند؟

تکنولوژی که هوا را به آب تولید کند قبلا هم وجود داشت اما SOURCE اولین شرکتی است که در حال انجام این کار با استفاده از انرژی خورشیدی است. تاکنون هیچ شرکتی در دنیا وجود نداشته است که بتواند با استفاده از انرژی خورشیدی آب آشامیدنی با کیفیت تولید کند.

ساخت چنین محصولی ایده چه کسی بود؟

فردی به اسم کدی فریزن که موسس شرکتمان است، ایده این کار را داد. او در دوره دکترای خود در دانشگاه MIT موفق به توسعه این تکنولوژی شد و اولین «هیدروپنل» را ساخت، بعد هم آرام آرام شروع به فروش این هیدروپنل‌ها کرد و به تدریج کشورهای مختلف شروع به خریداری کردند و هیدروپنل‌ها از شش سال پیش تاکنون به همه جای دنیا رسیدند.

این فناوریتان در چه کشورهایی مورد استفاده قرار گرفته است؟

ما الان در ۵۲ کشور این فناوری را ساختیم و در کشورهای مختلفی در آمریکا، اروپا، آفریقا، استرالیا و آسیا این هیدروپنل‌ها وجود دارند. هر ماه هم وارد کشوری جدید می‌شویم. در واقع نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در کشورهای آفریقایی مثل کنیا هم هیدروپنل‌ها توسعه یافته‌اند. در خاورمیانه اکنون بیش از ۳۰ پروژه در کشورهای امارات، کویت، عربستان، لبنان و اردن داریم.

ما الان در دنیایی هستیم که با گرمایش جهانی همراه است و کشورهای زیادی از آن هم با بی‌آب شده‌اند، هیدروپنل‌ها می‌توانند در نجات انسان از این بحران‌ها موثر باشد؟

گرمایش جهانی یک بحث بسیار مهمی است، هر سال می‌بینیم که شرایط درباره این پدیده بدتر و بدتر و دنیا گرمتر و گرمتر می‌شود. این باعث می‌شود که دسترسی به منابع آب در کشورهای مختلف مثل ایران سخت‌تر می‌شود.

به همین دلیل همه باید فکر راهکارهایی برای تولید آب به شکل طبیعی باشیم و در واقع به همان شکل که خود طبیعت آب تولید می‌کند ما هم به همان شکل آب تولید کنیم. این تکنولوژی که به اسم «هیدروپنل‌های SOURCE» ساختیم، دقیقا همین کار را می‌کند و به ما کمک می‌کند که به شکل طبیعی آب تولید کنیم. در واقع با استفاده این هیدروپنل‌ها از انرژی خورشیدی ورطوبت موجود در هوا استفاده می‌کنیم تا مولکول آب را از هوا استخراج کنیم و بعد این آب را معدنی می‌کنیم تا هر کسی هر جای دنیا بتواند به آب دسترسی داشته باشد.

فناوری‌های دیگری مثل آب‌شیرین‌کن‌ها هم وجود دارند که منابع آب زیادی تولیدی می‌کنند، هیدروپنل‌ها با آب‌شیرین‌کن‌ها چه تفاوتی دارد؟

این یک تکنولوژی طبیعی است، هرکسی به این فناوری دستری داشته باشد با قرار دادن آن جلوی خورشید، به طور مستقیم آب تولید می‌کند و به برق یا هیچ منبع پیچیده‌ای نیاز ندارد. ما روشی را پیدا کردیم که با استفاده از آن تنها از طریق انرژی خورشیدی می‌توانیم رطوبت هوا را بگیریم و با یک تکنولوژی خاصی این رطوبت را به آب تبدیل کنیم.

تا این لحظه هیچ پیامدی که از طریق هیدروپنل‌ها به محیط‌زیست وارد شود، مشاهده نشده است.

قیمت آبی که با استفاده از هیدروپنل‌ها تولید می‌شود در حد قابل رقابت با تکنولوژی‌های دیگر هست؟

به نظر من بله. قطعا قیمت یک خودرو فیات با فراری برابر نیست، آب تکنولوژی‌های مختلف هم ارزش متفاوتی دارد. ما سعی می‌کنیم که آب بسیار با کیفیتی تولید کنیم، برای همین هم در بخاطر میکروپلاستیک‌ها هیچ‌وقت از پلاستیک استفاده نمی‌کنیم و به جای آن از شیشه استفاده می‌کنیم. با این وجود قیمت هر بطری آب ما تقریبا ۵۰ سنت است، برای همین هم هر ماه وارد یک کشور جدید می‌شویم.

و آیا هیدروپنل‌ها این توانایی را دارند که مسئله آب آشامیدنی را در کشورهای مختلف حل کنند؟

هنوز به این توانایی نرسیدیم اما دنبالش هستیم، ۱۰ سال پیش درباره انرژی خورشیدی افراد کمی شک داشتند و مطمئن نبودند که این فناوری برق مناطق بزرگ را تامین کند یا نه، اما بعد مشخص شد که انجام این کار خیلی راحت است و می‌توان با استفاده آن به میزان مناسبی برق تولید کرد.

ما الان تازه شروع به این کردیم که با همان تکنولوژی که با استفاده از آن می‌توان برق تولید کرد، آب تولید کنیم. مطمئن هستم که تا یک یا دو سال آینده این تکنولوژی در حدی گسترش پیدا کند که حداقل در ۱۰۰کشور مورد استفاده قرار بگیرد.

با توجه میزان تابش بالای نور خورشید در ایران و از طرفی بحث خشکسالی، چقدر پتانسیل استفاده از هیدروپنل‌ها در ایران وجود دارد؟

فکر می‌کنم که پتانسیل ایران خیلی بالا باشد، من ایران به دنیا آمدم و داستان‌های زیادی از مسئله آب شنیده‌ام. به همین دلیل هم نظر من این است که ایران پتانسیل خیلی زیادی برای استفاده از هیدروپنل‌ها دارد. فقط مسئله این است که چگونه بتوانیم این تکنولوژی را وارد ایران کنیم تا بتوانیم کارخانه تولید آب بسازیم.

چه مسئله‌ای؟

هربار که بخواهید جنسی را از خارج وارد ایران کنید باید یک فرایند را طی کنید، مخصوصا اگر یک تکنولوژی آمریکایی باشد. به همین دلیل در این زمان وارد کردن هیدروپنل‌ها به ایران سخت‌تر است، امیدوارم که سال‌های بعدی این مشکل را نداشته باشیم و خود من بتوانم آن را به ایران بیاورم تا همه مناطق ایران از تبریز تا اصفهان بتوانیم از آن استفاده کنیم.

اقدامی در این رابطه انجام داده‌اید؟

هنوز به نتیجه‌ای نرسیدیم، اما به فکر انجام این کار هستیم. اگر بحث تحریم نباشد کار ورود هر تکنولوژی به ایران راحت‌تر می‌شود. موضوع تحریم‌ها خیلی حساس است و فرایند را برای همه سخت‌تر می‌کند.

همچنین ما اینجا سرمان خیلی شلوغ است و وقت فکر کردن به پروژه‌های جدیدی را نداریم. باید ببینیم برای موضوع تحریم‌های ایران در سال‌های بعدی چه اتفاقی رخ می‌دهد، اگر تا آن زمان این موضوع حل شده باشد و کارمان برای انتقال تکنولوژی راحت باشد می‌توانیم تصمیم بگیریم. الان در ۵۲ در کشور هستیم و هنوز خیلی کار داریم، مطمئنم قبل از این که به صدمین کشور برسیم به ایران هم می‌رسیم.

هیدروپنل‌ها چقدر می‌توانند به وضعیت زیست‌محیطی ایران کمک کنند؟

این نوع فناوری‌ها می‌توانند به کشورها در راه رسیدن به توسعه پایدار کمک کنند. در بسیاری از کشورها اولین گزینه برای تولید برق انرژی خورشیدی است. مطمئنم که برای ایران هم این موضوع ممکن است و از انرژی خورشیدی می‌توان برای تولید برق و حتی آب استفاده کرد.

استفاده انرژی خورشیدی در ایران هنوز پتانسیل خیلی زیادی دارد و کارهای بسیار بیشتری می‌توان در این رابطه انجام داد. هیدروپنل‌ها هم یکی از مدل‌هایی هستند که می‌تواند با استفاده آن از انرژی خورشیدی استفاده کرد

چقدر می‌توان از هیدروپنل‌ها برای حل مسئله آب شرب برخی مناطق ایران مثل روستاهای سیستان‌وبلوچستان استفاده کرد؟ چقدر در کشوری مثل کنیا این کار صورت گرفت؟

مثلا در کنیا شهرهای کوچکی وجود دارند که از شهرهای بزرگ خیلی دور هستند، در این شهرها آب زیرزمینی هم وجود ندارد و برای رسیدن به منبع آب باید ساعت‌ها پیاده‌روی کرد. ما در این شهرها توانستیم سیستم خودمان را بسازیم تا منبع آب درست جلوی خانه مردم باشد و هر روز هم آب داشته باشند. مطمئن هستم که در برخی از مناطق ایران مثل سیستان‌وبلوچستان هم این مشکل برای مردم وجود دارد، امیدوارم تا چند سال دیگر آن‌ها هم بتوانند به این تکنولوژی دسترسی داشته باشند.