مادران معتاد متجاهر در شرایط دشواری زندگی می کنند. مادران معتاد اغلب به صورت ناخواسته بچه دار می شوند و بسیاری از مادران معتاد ناچارند که فرزند خود را بفروشند. بیشتر افرادی هم که اقدام به خرید نوزاد از مادران معتاد می کنند، افراد فعال در باندهای خرید و فروش نوزاد هستند؛ افرادی که در سایه نقص های قانونی موجود و ضعف بهزیستی و اورژانس اجتماعی در جدا کردن نوزادان از مادران معتاد ، زندگی فاجعه آمیزی را برای این بچه ها رقم می زنند.

با وجود این که هیچ آمار دقیقی از تعداد معتادان متجاهر در تهران وجود ندارد، اما اخیرا دادستانی تهران به وجود حدود 20 هزار معتاد متجاهر در پایتخت اشاره کرده است که از این میان حدود یک هزار نفر از آنها زن هستند؛ زنانی که سن آنها حتی از زیر 15 سال شروع می شود و به حوالی 70 سال نیز می رسد.

در این میان بخش زیادی از این زنان مانند هر بانوی دیگری باردار می شوند، با این تفاوت که بارداری زنان معتاد متجاهر اغلب بر اثر تجاوز یا ارتباط نامشروع با یک مرد معتاد یا کارتن خواب اتفاق می افتد و این وسط بچه هایی ناخواسته متولد می شوند که عمده آنها نیز مانند پدر و مادرشان زندگی خوشی پیش رو ندارند؛ البته به شرط این که مادران این نوزادان، در هنگام تولد آنها را نفروشند.

این نکته ای است که سپیده علیزاده، فعال حوزه اعتیاد به آن اشاره کرد و اظهار داشت: بخش زیادی از زنانی که در پاتوق های تهران زندگی می کنند، به صورت ناخواسته باردار می شوند و اغلب آنها هم پیشنهادات بالایی را برای فروش بچه هایشان دریافت می کنند و بیشترشان نیز حاضر به فروش نوزادان خود می شوند. کسانی هم که این بچه ها را از زنان معتاد می خرند، در ماه های آخر بارداری، برای آنها یک اتاق کرایه می کنند و این زنان را به آن اتاق انتقال می دهند.

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت ادامه داد: باندهای مافیایی خرید و فروش بچه وقتی زنان باردار ساکن پاتوق های معتادان را شناسایی و سپس آنها را به فروش بچه هایشان ترغیب می کنند، این زنان را به خانه های گروهی شبیه خانه های قمرخانم می برند و تا زمان زایمان از زنان باردار در این خانه ها نگهداری می کنند. این زنان هم در همان خانه ها زایمان می کنند و بلافاصله بعد از زایمان، بچه هایشان را به افراد فعال در این باندها تحویل می دهند.

دشوار بودن شرایط بهزیستی خانواده ها را به خرید بچه سوق می دهد

علیزاده با تاکید بر سخت تر شدن شرایط فرزندخواندگی سازمان بهزیستی در سال های اخیر گفت: در چند سال گذشته، قوانین مربوط به صدور مجوز برای پذیرش فرزند از سوی سازمان بهزیستی بسیار دشوار شده است و اکنون مراجع حراستی، انتظامی و مذهبی با سختگیری بیشتری به خانواده ها تاییدیه می دهند. همین مساله نیز خانواده های بسیاری را که بچه دار نمی شوند، به سمت خرید نوزاد از باندهای مافیایی خرید و فروش بچه سوق داده است، زیرا این خانواده ها نمی توانند فرآیند سخت و طولانی مدت بهزیستی برای فرزندخواندگی را طی کنند.

این فعال حوزه اعتیاد البته به این نکته هم اشاره کرد که طبق مشاهدات میدانی او، بیشتر کسانی که اقدام به خرید نوزاد از باندهای مافیایی می کنند، خانواده ها و افراد سالم جامعه نیستند و هدف بسیاری از خریداران نوزاد، کرایه دادن آنها به باندهای سرقت یا تکدی گری است. بنابراین می توان گفت بیشتر کسانی که نوزادان زنان معتاد را خریداری می کنند، باندهای مربوط به جرایم مختلف هستند و با وجود این که بعضا خانواده ها نیز اقدام به خرید نوزاد می کنند، اما عمده خریداران نوزاد، متخلفان هستند.

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت در توضیح بیشتر عنوان کرد: بسیاری از خریداران نوزاد، تا زمانی که یک نوزاد در اختیار دارند، آن را به زنان مختلف کرایه می دهند تا برای گدایی در سر چهارراه ها از این نوزادان استفاده کنند. بعد هم که این بچه بزرگتر شد، باندهای سرقت یا باندهای سوء استفاده کننده از کودکان کار این بچه ها را کرایه می کنند.

نوزادانی که از بدو تولد دچار مشکلات جسمی هستند

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که بخش زیادی از نوزادانی که از مادران معتاد متجاهر متولد می شوند، در همان بدو تولد دچار بیماری ها یا نقص های جسمی مختلفی هستند؛ نقص هایی که حتی تا پایان عمر نیز برای برخی از آنها ادامه پیدا می کند و این بچه ها را با مشکلات زیادی مواجه می کند.

علیزاده ضمن تاکید روی این مساله با تعریف یک خاطره گفت: یادم هست مادری را می شناختم که تا لحظه پایان عمر خود شیشه مصرف می کرد و البته به قول خود معتادان چندگانه سوز بود و از مواد مختلفی همزمان باهم استفاده می کرد. این مادر که زمانی یک دوقلو باردار بوده است، خودش تعریف می کرد که یکی از نوزادانش مرده به دنیا آمد و یکی دیگر از آنها در هنگام تولد، انگشتانش به هم چسبیده بود.

این فعال حوزه اعتیاد، مشکلات جسمی معتادان در هنگام تولد را ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر توسط مادران آنها دانست و تاکید کرد: متاسفانه این زنان نه به خودشان رحم می کنند و نه به بچه هایشان؛ به نحوی که در ابتدای بارداری، آن قدر از روی عمد مواد مصرف می کنند تا بچه سقط شود، اما وقتی می بینند این کارشان فایده ندارد، تلاش می کنند با اوردوز، خودشان را از بین ببرند و بعد هم که هیچ کدام از این اتفاقات رخ نمی دهد، در نهایت نوزادانی متولد می شوند که مشکلات جسمی متعددی دارند.

وی درباره برخی مشکلات جسمی این نوزادان توضیح داد: اغلب نوزادان متولدشده از مادران معتاد متجاهر، بلافاصله بعد از تولد ناچارند که به درون دستگاه های مختلف بیمارستانی انتقال داده شوند؛ زیرا اولا خود این بچه ها اعتیاد دارند و ثانیا بسیاری از آنها با مشکلات قلبی و تنفسی مختلفی مواجهند و از نظر جسمی بسیار هستند.

روزگار ناخوش کودکان مادران معتاد در پاتوق های آلوده و خطرناک

با وجود این که اغلب نوزادان متولدشده از مادران معتاد توسط همین مادران به فروش می روند، اما بازهم بخشی از مادران به دلایل مختلف بچه هایشان را پیش خود نگه می دارند و این بچه ها ناچارند که دوران نوزادی، کودکی و حتی نوجوانی خود را در پاتوق هایی به شدت خطرناک و آلوده سپری کنند.

پاتوق هایی که علیزاده درباره وضعیت آنها توضیح داد: بارها در پاتوق های معتادان متجاهر مشاهده کرده ام که گوشه پاتوق، لاشه یک سگ مرده وجود دارد و بوی تعفن این لاشه، به شدت آزاردهنده شده است. همچنین در این پاتوق ها، افرادی هستند که توان کنترل ادرار و مدفوع خود را ندارند و بعضا مدفوع خود را داخل یک کیسه یا ظرف می ریزند و کنار خودشان می گذارند.

این فعال حوزه اعتیاد ادامه داد: بعضا هم چون در این پاتوق ها افراد به آب و سرویس بهداشتی دسترسی ندارند، شرایط به گونه ای است که در هر گوشه ای از پاتوق فضولات انسانی یا حیوانی زیادی ریخته و این فضولات به راحتی دیده می شود. در میان تمام این فضولات نیز چند مرد معتاد آلونک های مختلفی را درست کرده اند و بارها دیده ام که در یکی از این آلونک ها، مادری معتاد با دو بچه خردسال زندگی می کنند.

نقص قانون مانع از جدا کردن نوزادان از مادران معتاد می شود

طبیعتا چنین وضعیت زندگی برای نوزادان و کودکان خردسالی که ناچارند وسط آلودگی هایی که علیزاده آنها را تشریح کرد، بلولند و بازی کنند، شرایطی بسیار غیرانسانی محسوب می شود و صرف نظر از اوضاع زندگی مادران و پدران این کودکان و سایر معتادان متجاهر، نهادهای امدادی کشور باید فکری به حال فرزندان متولدشده از مادران معتادی کنند که ناچارند در چنین پاتوق هایی زندگی کنند.

مهمترین راهکار در این خصوص نیز گرفتن این فرزندان از مادران معتاد به روش های قانونی است، اما آن طور که مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت می گوید، متاسفانه قوانین کشورمان ضعف های زیادی دارد و نمی توان به راحتی فرزندان مادران را از آنها جدا کرد. این در حالی است که براساس قانون، برای این که بتوان یک نوزاد یا کودک خردسال را از مادر معتاد متجاهرش جدا کرد، ابتدا باید کارشناس اورژانس اجتماعی باید به پاتوق مادر بیاید و پرخطر بودن این فضا را تایید کند.

روندی که علیزاده در توضیح بیشتر آن گفت: کارشناسان اورژانس اجتماعی تا زمانی که فعالان اجتماعی با آنها تماس نگیرند، خودشان به پاتوق های معتادان سر نمی زنند. وقتی هم که آنها به محل می آیند، بدون حکم قاضی هیچ کاری از دستشان برنمی آید و باید زمانی که وضعیت را دیدند، با دستور قضایی بچه ها را از مادران خود جدا کنند. در این شرایط نیز طبیعتا مادران معتاد وقتی احساس کنند که ممکن است بچه هایشان از آنها گرفته شود، در آن پاتوق نمی مانند و خیلی سریع بچه هایشان را به همراه خود به پاتوقی دیگر می برند.

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت ادامه داد: گاهی مواقع نیز فضایی که مادران معتاد در آن زندگی می کنند، آن قدر پرخطر است که کارشناسان اورژانس اجتماعی تاکید می کنند که نمی توانند بدون حضور نیروهای انتظامی به محل سر بزنند. در چنین شرایطی هم متاسفانه نیروی انتظامی و بهزیستی هماهنگی لازم با یکدیگر را ندارند و در بسیاری از موارد پلیس تاکید دارد که بهزیستی باید برای این مواقع ماموران خاص خود را داشته باشد و دلیلی ندارد که ما برای جدا کردن یک بچه از مادرش اقدام کنیم.

وی در ادامه تاکید کرد: آن قدر روند جدا کردن نوزادان از مادران معتادی که در پاتوق زندگی می کند، زمان بر است که افرادی که از این بچه ها در پاتوق های خطرناک گهداری می کنند، به راحتی به محض این که بو می برند که قرار است یک فرزند از مادر جدا شود، خیلی سریع او را از پاتوق بیرون می برند.

برخی مسئولان فعالان اجتماعی را به خرید و فروش نوزاد متهم می کنند

علیزاده با تاکید بر این که هیچ آمار مشخصی از خرید و فروش نوزادان متولدشده از مادران معتاد در پاتوق های تهران وجود ندارد، عنوان کرد: در بسیاری از موارد وقتی که فعالان اجتماعی نوزادی را به اورژانس اجتماعی معرفی می کنند که شاهد خرید و فروش آن بوده اند، اورژانس اجتماعی این نوزاد را به عنوان بچه سرراهی ثبت می کند؛ زیرا گزارش یک مورد خرید و فروش نوزاد، بار حقوقی زیادی دارد و ثابت کردن این مساله دردسرهای زیادی را به همراه دارد که کارشناسان اورژانس اجتماعی زیر بار آن نمی روند.

این فعال حوزه اعتیاد همچنین روی این نکته دست گذاشت که در برخی موارد، گزارش یک مورد خرید و فروش نوزاد از سوی فعالان اجتماعی با متهم شدن خود آنها همراه است.

مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت در این باره خاطره ای را تعریف کرد و گفت: زمانی بود که من به یکی از مسئولان از نقص نهادهای مربوطه برای جلوگیری از خرید و فروش یک نوزاد گله کردم و تاکید داشتم که این نهادها در لحظه ای که باید به من کمک می کردند تا نگذارم آن نوزاد فروخته شود، کمک نکردند؛ اما وقتی این گله ها را مطرح کردم، من به این مساله متهم شدم که خودم مسئول خرید و فروش نوزادان هستم و این حواشی را ایجاد کرده ام.

وی در پایان تصریح کرد: متاسفانه در برخی موارد آن قدر فعالان اجتماعی را بابت اتهام های بی اساس می ترسانند که بسیاری از همکاران من ترجیح می دهند که بدون حاشیه کار کنند و به راحتی از کنار این موارد بگذرند، اما تفاوت ما فعالان مدعی حوزه زنان و کودکان با افراد دیگر این است که نمی توانیم چشممان را روی این آسیب ها ببندیم و حتما تلاش می کنیم، افراد و نهادهایی را پیدا کنیم که به ما کمک کنند.