“نشریه اشپیگل” در گزارشی ضمن پرداختن به مساله شیوع ویروس کرونا در فصول پاییز و زمستانِ آتی، به طور خاص به این مساله اشاره دارد که به دلیل ماهیتِ متغیر و جهش یافته ویروس کرونا، انتظار می‌رود که به طور خاص شاهد زمستانی سخت از منظر شیوع ویروس کرونا در اقصی نقاط جهان باشیم. امری که صرفا میزان تبعات و خسارت زیانبار آن، با افزایش سطح واکسیناسیون در کشور‌های مختلف جهان و رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی، امکان کاهش دارد.اشپیگل در این رابطه می‌نویسد: «یک سال قبل، جهان نسبت به پدیده شیوع ویروس کرونا و مقابله با آن تا حد زیادی خوش بین بود. کارشناسان و متخصصان بیماری‌های عفونی، ایده‌هایی روشن مبنی بر اینکه چطور به بهترین وجه می‌توان با شیوع ویروس کرونا مقابله کرد و یا حتی آن را شکست داد ارائه می‌کردند.
“آنتونی فائوچی” ویروس شناس مشهور آمریکایی در جریان مصاحبه‌ای در آگوست سال ۲۰۲۰ به اشپیگل گفت: “اگر ما نوعی از واکسن کرونا را دریافت کنیم که تا ۷۰ درصد از اثربخشی برخوردار باشد و ما آن را با برخی رویه‌های مناسب در حوزه‌های بهداشت و درمان نیز همراه سازیم، من فکر می‌کنم که می‌توانیم به نحو خوبی کنترلِ پاندمی ویروس کرونا را ظرف یک سال به دست گیریم”.
با این همه ما اکنون واکسن‌های بسیار کاراتر و موثرتری را داریم و آن‌ها خیلی زودتر از آنچه فکر می‌کردیم وارد بازار‌های مصرف شده اند. با این همه، ویروس کرونا و سویه‌های جدید آن همچنان ظهور پیدا می‌کنند و خوش‌بینی‌ها مبنی بر به کنترل درآوردن شیوع این ویروس توسط انسان را به چالش می‌کشند. ویروس کرونا به مراتب بیشتر از آنچه که متخصصان انتظار داشتند، جهش پیدا کرد و واگیرتر شد و به چالشی اساسی علیه واکسن‌های موجود تبدیل شد.
در شرایط فعلی “سویه دلتا”، به اصلی‌ترین و غالب‌ترین سویه ویروس کرونا در جهان تبدیل شده است. این سویه قادر است از یک فرد، به شش الی هفت فرد (در نبودِ رعایت پروتکل‌های بهداشتی) انتقال پیدا کند. این آمار تقریبا حاکی از این است که سویه دلتا از قدرت انتقال بیش از دو برابری در مقایسه با ویروس اصلی و اولیه ویروس کرونا که در سال ۲۰۲۰ ظهور و گسترش پیدا کرد، برخوردار است. البته که واکسن‌های موجود نیز تا حد زیادی مقاومتِ قابل توجهی را در برابر ابتلا به ویروس کرونا ایجاد می‌کنند. با این حال، میزان مراقبتی که این واکسن‌ها ایجاد می‌کنند تا حدی کمتر از مقاومت و مراقبتی است که در برابر ویروس اولیه کرونا ایجاد می‌کردند.

یک زمستانِ سخت
در شرایط فعلی، با توجه به ظهور سویه‌های جدید ویروس کرونا، تا حد زیادی امید‌ها دال بر اینکه در فصل پاییز به ایمنی دسته جمعی برسیم تضعیف شده اند. اکنون شاهد اوج گیری مجدد تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در اقصی نقاط جهان هستیم. “لوتار ویلر” رئیس انیسیتو رابرت کُخ آلمان (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آلمان) می‌گوید: “اگر ما سطح واکسیناسیون را به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش ندهیم، امواجِ آتی شیوع ویروس کرونا می‌توانند فاجعه بارتر و سهمگین‌تر باشند”.
درست به همین دلیل است که بسیاری معتقدند زمستانِ دومِ شیوع ویروس کرونا در جهان، زمستانی سخت و چالشی خواهد بود. زمستانی که هیچکس نمی‌تواند حدس بزند در آن چه اتفاق‌هایی خواهد افتاد. آنچه که در ادامه راه اتفاق می‌افتد، تا حد زیادی به روند واکسیناسیونِ ویروس کرونا بستگی دارد با این حال به این مساله نیز مرتبط است که ویروس کرونا چگونه جهش پیدا می‌کند.
حتی برای ویروس شناسان برجسته جهان نظیر “اِما هادکرافت” از دانشگاه بِرن، انجام پیش بینی در مورد آینده ویروس کرونا، کاری عبث و بیهوده است. وی تاکید می‌کند که “ما در شرایط فعلی، در موقعیتی نیستیم که بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم که ویروس کرونا چگونه جهش پیدا می‌کند. این ویروس همچنان ما را شگفت‌زده می‌کند. هیچ کس انتظار نداشت که ویروس کرونا جهش‌هایی را که تاکنون از خود نشان داده، به ثبت برساند”.
این مساله تا حدی می‌تواند به این دلیل باشد که سویه دلتای ویروس کرونا از این قابلیت برخوردار است که به محض بیمار کردن یک فرد، خیلی سریع تکثیر شود.
با این حال حتی توالیِ ژنومی یک سویه جدیدِ در حال ظهور، اطلاعات بسیار کمی را به ما در مورد اینکه ساختار جهشیِ ویروس کرونا به چه شکل است، می‌دهد. برای مثال، سویه C.۱.۲ که ابتدا در آفریقای جنوبی ظهور پیدا کرد، در نگاه اول خیلی تهدیدکننده به نظر می‌رسید. این سویه به شدت از قابلیت جهش برخوردار بود. بیشتر از هر جهش ویروس دیگری در جهان. متخصصان به طور خاص تاکید داشته اند که این سویه، بین ۴۴ تا ۵۹ سویه پس از ویروس اصلی کرونا که برای نخستین بار از ووهان شیوع پیدا کرد را در بر می‌گیرد.
با این حال اینطور به نظر نمی‌رسد که سویه C.۱.۲ اکنون بتواند جایِ سویه دلتا را بگیرد. “تولیو دی اولیویرا” از دانشگاه دوربان آفریقای جنوبی می‌گوید: “سویه دلتا جهش‌های نسبتا کمی دارد. اما همچنان می‌تواند از سویه C.۱.۲ قوی‌تر باشد”.

سویه‌های خطرناک تری را در ادامه راه خواهیم دید
آنچه تاکنون گفتیم به این معنا نیست که سویه دلتا تا ابد سویه غالبِ ویروس کرونا باقی خواهد ماند. به دلیل اینکه روند واکسیناسیون کرونا در جهان با سرعت مناسبی طی نمی‌شود، احتمالا سویه‌های خطرناک تری را در ادامه راه خواهیم دید.
بر اساس تحقیقاتی که اخیرا محققان دانشگاه هاروارد انجام داده اند، در شریط کنونی احتمال اینکه سویه‌های واگیردار تری در مقایسه با سویه دلتا ظهور کنند، کاملا وجود دارد. سویه‌هایی که عملا می‌توانند عفونی‌تر از سویه دلتا باشند و کارایی واکسن‌ها را نیز تا حد زیادی کاهش دهند. در این مسیر تنها با گسترش روند واکسیناسیون و رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی است که می‌توان از ظهور و گسترش یکچنین سویه‌هایی جلوگیری کرد.
در این مسیر، رفتار‌های مراقبتی در برابر شیوع ویروس کرونا نیز بسیار مهم هستند. مثلا در کشوری نظیر انگلیس که آمار‌های واکسیناسیون به شدت بالا هستند، با این حال دولت این کشور تا حدی نظارت‌ها جهت رعایت پروتکل‌های بهداشتی را در این کشور کاهش داده و حتی پس از افزایش آمار واکسیناسیون در انگلیس، روزی را به نام “روز آزادی” اعلام کرده است (آزادی از ویروس کرونا). این مساله موجب شده تا بار دیگر انگلیس و کشور‌های دیگر جهان که با آن ارتباط دارد تا حدی با شیوع ویروس کرونا مواجه شوند.
نباید فراموش کرد که صرفِ انجام واکسیناسیون قادر به کنترل روند شیوع ویروس کرونا نیست. مخصوصا کشور‌هایی که روند واکسیناسیون در آن‌ها به آرامی انجام می‌شود. اینکه ویروس کرونا تا چه اندازه می‌تواند جهش پیدا کرده و عفونی باشد، هنوز سوالی است که پاسخی به آن داده نشده است. با این حال، کارشناسان و متخصصان بر این باورند که هنوز جایِ زیادی برای تشدید روند عفونی شدن و جهش یافتن ویروس کرونا وجود دارد که ما هنوز به آن نقطه نرسیده ایم. نباید فراموش کرد که یک ویروس بسته به شرایط زمانی و مکانی مختلف، می‌تواند خطرناک‌تر شود. این تصور که نقطه‌ای مشخص در جهش ویروس‌ها وجود دارد (نقطه پایان) که آن‌ها دیگر به افرادی که میزبانشان می‌شوند آسیب نمی‌زنند، تنها یک اشتباهِ تئوریک است.
امکان دارد سویه‌هایی جدید از ویروس کرونا ظاهر شوند که به شدت در برابر واکسن‌های فعلیِ این ویروس، مقاوم باشند. در این زمینه به طور خاص به این نکته اشاره می‌شود که اگر پروتئینِ موجود در ویروس کرونا، لایه‌ای نامرئی همچون برخی سلول‌های سرطانی ایجاد کند، احتمال اینکه واکسن‌های کنونی بی اعتبار شوند، کاملا وجود دارد. با این حال تمامی این مسائل هنوز حدس و گمان هستند.
با این همه، با توجه به اینکه هنوز درمانی قطعی و واکسنی که از ۱۰۰ درصد کارایی جهت مقابله با ویروس کرونا برخوردار باشد تولید نشده، برخی متخصصان اینگونه استدلال می‌کنند که در شرایط فعلی، هیچ درمان موثری برای ویروس کرونا وجود ندارد. از این رو انتظار می‌رود که این ویروس برای سال‌ها با ما باشد».