بهار امسال برخلاف دو سال گذشته بدون محدودیت‌های کرونایی شروع شد، جاده‌ها برای ترددهای بین‌شهری در ایام نوروز باز بودند و خودروها بدون توجه به رنگ‌بندی‌ شهرها می‌توانستند در آن‌ها تردد کنند. عبور از پیک ششم کرونا در آخرین روزهای سال گذشته تقریباً خیال همه را برای نوروز راحت کرد تا دید و بازدیدهای نوروزی به شکل سابق برگردد. اما از آن‌جایی‌که الگوی رفتاری کرونا مشخص است خیلی‌ها نگران شیوع مجدد ویروس بودند، کرونا برای شروع یک پیک دیگر به جمعیتی نیاز دارد که پروتکل‌های بهداشتی در میان آن‌ها رعایت نشده باشد، نوروز تقریباً این شرایط را برای این ویروس آماده کرد؛ با این‌که تا اواسط نوروز ۱۴۰۱ تعداد موارد ابتلا به کرونا در بازه هزار تا ۱۵۰۰ نفر بود اما از روز ششم به بعد تقریباً یک جهش ۲.۵ برابری اتفاق افتاد، همان‌طورکه از شکل زیر مشخص است در نیمه دوم تعطیلات نوروز آمار موارد ابتلا به نزدیک ۳ هزار نفر در روز هم رسید، اگرچه این تعداد مبتلا در مقایسه با ابتلای ۴۰ هزار نفره کم است اما احتمالاً می‌تواند شبیه یک زنگ خطر باشد.

زنگ خطر شیوع مجدد کرونا در اظهار نظر برخی از رئوسای دانشگاه‌های علوم پزشکی هم شنیده می‌شود، مخصوصاً شهرهایی که اصطلاحاً مسافر پذیر هستند و در ایام نوروز میزبان گردشگران بودند، استان‌هایی مانند گلستان، گیلان، مازندران، اصفهان و خوزستان طی چند روز گذشته خبر از افزایش موارد ابتلا به کرونا و بستری در بیمارستان‌ها دادند، این درحالی است که دکتر علیرضا ناجی، ویروس‌شناش و رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگویی به خبرآنلاین می‌گوید: «بسیاری از موارد ابتلا در شرایط نوروز تست تشخیص کووید نمی‌دهند.» بنابراین آمار موارد ابتلا می‌تواند از این رقم‌ها بیشتر باشد.

ناجی ضمن بیان این‌که انتظار می‌رود موارد ابتلا سیر صعودی داشته باشد می‌گوید همچنان باید منتظر ماند و روند تغییرات را رصد کرد تا در آینده بتوان تصمیمات بهتری گرفت. او معتقد است در وضعیت کنونی که پیک ششم افت کرده و هنوز نشانه‌های خیلی جدی از پیک هفتم دیده نمی‌شود موقعیت طلایی برای تکمیل عملیات واکسیناسیون است.

متن کامل گفت‌وگو با علیرضا ناجی در ادامه آمده است.

آقای دکتر آمار موارد ابتلا به کرونا از ابتدای نوروز روند صعودی پیدا کرده است این می‌تواند یک زنگ خطر برای شروع پیک دیگری باشد؟

بله می‌تواند باشد، ما باید آمارها را خیلی با دقت بررسی کنیم، این اطلاعات بسیار مهم هستند، ضمن این‌که الان در شرایطی هستیم که خیلی از هم وطنان ما در صورت مبتلا شدن تست کرونا هم نمی‌دهند، اما اگر موارد ابتلا با همین روال چند روز گذشته افزایشی باشد قطعاً برای ما هشدار دهنده است.

انتظار می‌رود که روند صعودی موارد ابتلا ادامه داشته باشد؟

بله، انتظار ما همین است، به هر صورت در روزهای نوروز دید و بازدیدها زیاد می‌شود، ارتباطات افراد جامعه نزدیکتر می‌شود و شاید تا مدتی دیگر حتی آمارها از اینی که هست بالاتر هم برود. از طرفی یک دیدی در جامعه جا افتاده که انگار دوران کووید دیگر تمام شده است و می‌بینیم مردم دیگر خیلی موارد بهداشتی را رعایت نمی‌کنند.

دانشگاه‌های علوم پزشکی در شهرهایی که میزبان تعداد زیادی مسافر بودند مانند اصفهان، گیلان، مازندران و گلستان اعلام کرده‌اند که با افزایش موارد ابتلا مواجه شده‌اند، اگر این مسافران به شهرهای خودشان برگردند انتظار شیوع خوشه‌ای می‌روند؟

بله ممکن است، احتمال دارد در پایان مسافرت‌ها ما شاهد این شیوع باشیم، اما این‌که از الان درباره مختصات دقیق آن صحبت کنیم فعلاً ممکن نیست، اما در هر صورت و به احتمال خیلی قوی یک شیوع مجدد خواهیم داشت، طوری‌که از همین الان شواهد آن وجود دارد.

صحبت‌هایی درباره یک زیرسویه جدید از اومیکرون شنیده می‌شود به‌نام پنهان‌کار، گویا به راحتی هم قابل شناسایی و تشخیص نیست، ممکن است موارد جدید ابتلا در کشور ما با اومیکرون پنهان‌کار باشد؟

ببینید اومیکرون سه زیر شاخه دارد، BA۱، BA۲ و BA۳، نوع دوم این ویروس همان نوع پنهان‌کار است، نه این‌که قابل تشخیص نیست بلکه به‌خاطر یکسری تغییرات ژنتیکی ممکن است بعضی روش‌ها نتوانند این ویروس را شناسایی کنند. نشان داده شده که BA۲ میزان انتقال و هم در ایمنی‌گریزی بالاتر از BA۱ است و تقریباً در خیلی از کشورها تبدیل به سویه قالب اومیکرون شده است. همچنین در برخی مطالعات دیده شده که می‌تواند سبب عفونت مجدد در افرادی شود که حتی با به سویه BA۱ مبتلا شده بودند، به‌خصوص در افرادی که واکسن تزریق نکرده‌اند، البته درصد چنین اتفاقی پایین است اما درهرصورت جزو خصوصیات این ویروس است. ما هم باید با کارهای ژنتیکی که در ایران انجام می‌دهیم متوجه شویم چند درصد از اومیکرونی که درحال گردش است مربوط به BA۱ و چند درصد مربوط به BA۲ است، این کار احتیاج به یک مطالعه دارد که درحال انجام است.

شما گفتید احتمال ابتلا به اومیکرون پنهان‌کار در افراد واکسن نزده می‌تواند بیشتر باشد، این‌درصورتی است که درصد کمی از مردم دز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند، بنابراین این نگرانی وجود دارد پیک بعدی با این سویه باشد؟

بله می‌تواند باشد. برای همین از آن‌جایی که ما در مرحله اوفول و افت پیک ششم هستیم پیشنهاد من این است که بهترین زمان برای تکمیل کردن واکسیناسیون همین الان است، این تکمیل واکسیناسیون یعنی تزریق دز بوستر که در وضعیت کنونی از نان شب هم واجب‌تر است و همچنین افرادی که هنوز دز اول و دوم خودشان را تزریق نکرده‌اند باید هرچه سریع‌تر اقدام کنند.

درخصوص کودکان چطور؟

باتوجه به این‌که ما بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها را داریم این گروه هم باید واکسیناسیون خودشان را تکمیل کنند. مجدد تکرار می‌کنم با توجه به این‌که ما در زمان افت پیک ششم هستیم الان زمان طلایی برای تکمیل واکسیناسیون است، واکسیناسیون باید در سطح وسیعی انجام شود، حتی من پیشنهاد دز بوستر برای کودکان بالای ۱۲ سال را می‌دهم و همین‌طور تزریق دز چهارم برای افرادی که ریسک بالایی دارند مانند کسانی‌که ایمنی بدنشان ضعیف است یا در سالمندان، به‌نظرم از این موقعیت طلایی باید استفاده کرد، چراکه ما قبلاً در زمان‌هایی داشتیم واکسیناسیون را انجام می‌دادیم که شاهد گردش بالای ویروس بودیم، اما الان چون در دوران افت کووید در کشور هستیم خیلی موقعیت خوبی برای تکمیل واکسیناسیون است.

به بازگشایی مدارس اشاره داشتید به‌نظرتان این تصمیم یک تصمیم زودهنگام نبود، آن هم با توجه به این‌که کارشناسان درباره شیوع مجدد کرونا بعد از نوروز همچنان تردید دارند؟

ببینید این تصمیم با توجه به مسائل دیگری مانند خلل ایجاد شده در آموزش بچه‌ها و همچنین نشانه‌های افت پیک ششم گرفته شده است. اما اگر باتوجه به اطلاعاتی که مثلاً الان در دسترس داریم، یعنی شاهد بالا رفتن موارد ابتلا به اومیکرون باشیم مطمئناً آن روز باید یک فکر مجدد کنیم، باید بررسی کنیم و ببینیم بازگشایی‌ها به صلاح هست یا خیر، به هر صورت تمام تصمیم‌گیری‌های بهداشتی براساس اطلاعات به روز شده است. ما باید براساس اطلاعاتی که به‌دست می‌آوریم برنامه‌ریزی کنیم، اگر پایداری اعداد در آمار کرونا بالا رونده باشد مطمئناً باید اقدامات مناسب با وضعیت جدید را انجام داد اما الان کمی باید صبر کرد و دید که آیا در ادامه روند ابتلا افزایشی هست یا خیر.