حالا دیگر بر همگان مشخص شده که حمله ارتش روسیه به اوکراین چه تاثیر مخربی بر مذاکرات وین و برجام داشته است. در حالیکه پیش از آغاز جنگ بسیاری امیدوار بودند که مذاکرات احیاء برجام به پایان برسد و برخی نیز از امضاء قریب الوقوع توافق هسته ای صحبت می کردند، با جنگ اوکراین همه چیز تغییر کرد.

از همان روزهای نخست برخی در رابطه با نقش روسیه در توافقات صحبت های مختلفی کردند. در مهم ترین اظهار نظر، حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده سابق مجلس در این رابطه گفت: «با آغاز جنگ در اوکراین، روسیه برای موازنه سازی علاوه بر ورود به خاک اوکراین تمام برگ های دیگر من جمله پرونده مذاکرات هسته‌ای در وین را هم در راستای منافع خود به کار خواهد گرفت تا این موازنه سازی انجام شود.»

فلاحت پیشه تاکید کرد: « یقین بدانید که کرملین نگاه دیگری به مذاکرات وین خواهد داشت... در این راستا تمام توییت های اولیانوف مبنی بر اینکه به زودی توافق در وین حاصل می شود، دروغ بود.

با تداوم مذاکرات، بار دیگر شرایط صعودی شد اما زمانی که بسیاری رسیدن به توافق را نزدیک تر از هر زمانی می دانستند، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه علنا مذاکرات را به هم زد و ارائه تضمین کتبی توسط دولت آمریکا جهت عدم تاثیر برجام بر محدودسازی رابطه تجاری روسیه با ایران را خواستار شد.

هم اکنون که درخواست لاوروف تامین شده و به نظر می رسد حداقل در ظاهر روسیه نقشی در توقف مذاکرات ندارد و مساله بیشتر مربوط به خروج نام سپاه پاسداران از لیست گروه های تروریستی دولت آمریکا است، باز با کمی کنکاش و نکته سنجی می توان رد پای روسیه را در این توقف دید.

تاثیر مستقیم و غیرمستقیم جنگ اوکراین بر مذاکرات وین

بسیاری بر این گمانند که تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر مذاکرات وین فقط به صورت مستقیم و توسط روسیه حاصل شده و می شود. البته شکی نیست که روسیه مهم ترین واسطه بین ایران و آمریکا است و تلاش های اولیانوف در روی روال افتادن مذاکرات تیم جدید دولت با ایالات متحده نقش زیادی داشته اما تاثیر یک جنگ فقط به صورت مستقیم نیست و در بسیاری از موارد به صورت غیر مستقیم بر فرآیندهای سیاسی و اقتصادی تاثیر می گذارد.

جنگ اوکراین و روسیه به صورت غیرمستقیم هم بر توافق هسته ای تاثیر گذاشته است. این جنگ باعث شده بسیاری از آمریکایی ها به خاطر انفعال بایدن و دولتش احساس سرخوردگی کرده و به خصوص نسبت به پوتین و روسیه تحریک شوند. بسیاری از مردم و نظامی های آمریکا احساس می کنند روسیه در حال تشکیل دادن یک جبهه متحد علیه آمریکا و غرب است و همچون دوره «مک کارتیسم» بر آنند که شرق در حال نفوذ در تمام ارکان قدرت آمریکا است.

نامه ژنرال های آمریکایی چه چیزی را نشان می دهد؟

بسیاری از آمریکایی ها، ایران را متحد روسیه می دانند و به علت مخالفت شدید با روسیه معتقدند که آمریکا نباید با ایران هم مصالحه کند. این دیدگاه به خصوص در نامه اخیر چند ده ژنرال بازنشسته آمریکایی به جو بایدن مشخص می شود. این نامه که در رابطه با عدم احیاء برجام و توافق با ایران نوشته شده با این جملات آغاز می شود: «در اوکراین، شاهد وحشت حمله بی رحمانه یک کشور به همسایه خود هستیم که با تهدید سلاح های هسته ای سایر جهان را مجبور به نظاره از حاشیه کرده است.»

در ادامه جملات فوق اما آمده است: « توافق جدید با ایران که مذاکرات در مورد آن در جریان است و روسیه نقشی محوری در ایجاد آن ایفا کرده است، {به این کشور} این امکان را می دهد که سایه هسته ای خود را بر خاورمیانه بیفکند.»

محتوای نامه فوق الذکر در رابطه با ایران است اما جملات آغازین آن در رابطه با روسیه نوشته شده است. ژنرال های آمریکایی معتقدند بایدن نباید سکوت خود را در قبال اوکراین ادامه دهد و به همین جهت نباید با ایران که متحد روسیه است مصالحه کند.

اگرچه صدای ژنرال های بازنشسته تک صدای موجود در ایالات متحده نیست و بسیاری معتقدند که آمریکا باید به برجام بازگردد چرا که تنها سند دیپلماتیک موجود بین طرفین (ایران و آمریکا) است اما به نظر می رسد قدرت صدای مخالفان بایدن روز به روز در حال بیشتر شدن است و این یعنی شرایط روسیه و حمله پوتین به اوکراین باعث دور شدن بیش از پیش ایران و آمریکا از توافق هسته ای شده است.

فرصتی که از دست رفت!

با بررسی مسائل فوق می توان به این نتیجه رسید که شاید نظر احمد نقیب زاده (کارشناس مسائل بین الملل) در رابطه با توافق ایران و غرب در شرایط کنونی می تواند بهتر وضعیت کنونی را ایضاح کند. نقیب زاده مدتی پیش و بعد از آغاز جنگ اوکراین در گفتگویی با پایگاه «دیپلماسی ایرانی» در رابطه با مذاکرات وین و تعویق و تاخیر چند باره آن گفت: « بارها و بارها در گفت و گو با شما عنوان کردم که {بهتر است} هر چه زودتر این مذاکرات به نتیجه برسد و تأخیر چندماهه دولت رئیسی در آغاز مذاکرات و قبل تر از آن کارشکنی در مذاکرات دولت روحانی اکنون شرایطی را رقم زده است که جنگ اوکراین می تواند کل مسیر طی شده مذاکرات تا به اکنون را به شکست بکاشند، آن هم در شرایطی که اکنون با شروع جنگ اوکراین بهای جهانی نفت به بالاتر از 100 دلار رسیده است. چرا نباید در این شرایط با احیای برجام و لغو تحریم ها از منافع فروش نفت استفاده کنیم و قدری به بهبود معیشت مردم بیندیشیم؟! واقعا سایه سنگین عشاق و سینه چاکان پوتین در داخل کشور اجازه نفس کشیدن را به جریان رسانه ای و حتی دیپلماسی کشور نمی دهد.»