محققانی که واکسن‌های فایزر و مدرنا را تولید کرده‌اند و مسئولان برخی دیگر از کشورها معتقدند برای پیشگیری از پیک جدید کوید۱۹ باید دوز چهارم (دوز یادآور دوم) واکسن کوید۱۹ را تزریق کرد.

بررسی محققان نشان داده است، افرادی که دوز چهارم واکسن کوید۱۹ را دریافت کرده‌اند، دو برابر کمتر از دیگران به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند. همچنین شدت این بیماری در این افراد ۴برابر کمتر از کسانی است که دوز چهارم این واکسن را دریافت نکرده‌اند.

اکنون محققان فایزر و مدرنا می‌گویند، دوز چهارم واکسن کوید۱۹ هم مانند دوزهای قبلی این واکسن ضروری است. آنها می‌گویند، دوز سوم واکسن کوید۱۹ توانسته از تعداد افراد مبتلا به کرونا بکاهد اما در برابر سویه‌های جدید این ویروس، مانند «اُ-میکرون» به‌اندازه کافی ایمنی نداشته است. بنابراین لازم است تا افراد دوز چهارم این واکسن را هم دریافت کنند. البته هنوز کاملا مشخص نیست که آیا با استفاده از این واکسن‌ها می‌توان جلوی بیماری و مرگ‌ومیر احتمالی ناشی از کرونا را گرفت یا خیر.

دوز چهارم، زودتر از انتظار؟

بررسی‌ها نشان داده است که سویه اُ-میکرون می‌تواند پادتن‌هایی را که به وسیله واکسن کوید۱۹ تولید شده‌اند ضعیف و در نهایت بی‌اثر کند. به همین دلیل برخی از کشورها زودتر از آنچه که انتظار می‌رفت، شروع به تزریق دوز چهارم این واکسن در افراد بالای ۶۵ سال و همینطور گروه‌های پرخطر کردند. علاوه‌بر این افراد، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا نقص ایمنی دارند، در فهرست کسانی قرار گرفتند که می‌توانند، ۴ ماه پس از دوز سوم واکسن، دوز چهارم آن را دریافت کنند.

از کشورهایی که دوز چهارم واکسن کوید۱۹ را در اختیار شهروندان خود قرار داده‌اند باید به دانمارک، سوئد، شیلی و بریتانیا اشاره کرد. در آمریکا هم ایالت ویرجینیای غربی، اولین ایالتی است که مجوز ارائه دوز چهارم واکسن کوید۱۹ را گرفته است.

موضوع دیگری که درباره واکسن کوید۱۹ مطرح‌ است، کوتاه کردن فواصل بین دو دوز یادآور واکسن کوید ۱۹ (دوز سوم و چهارم) است. برخی از محققان می‌گویند، بهتر است فاصله میان دو دوز یادآور کم باشد اما محققان دانشگاه سان‌فرانسیسکو کالیفرنیا براساس تحقیق‌های خود به این نتیجه رسیده‌اند ارائه بسیار زود دوز یادآور واکسن کوید۱۹، الزاما موجب ایمنی بیشتر نمی‌شود. در واقع وجود ۴ تا ۶ ماه فاصله بین دو دوز واکسن یادآور برای افزایش ایمنی مناسب‌تر است و افراد نباید زودتر از ۱۲ هفته پس از آخرین دوز، دوباره واکسن دریافت کنند.

نظرات مختلف عملکرد دوز چهارم واکسن کوید۱۹

اگرچه محققان در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده بودند که دوز چهارم واکسن کوید۱۹ یک هفته پس از تزریق می‌تواند پادتن‌های لازم برای مقابله با ویروس کرونا را تا ۵ برابر افزایش دهد، این نتایج بر اساس بررسی تعداد کمی از دواطلبان سالم شرکت‌کننده در آزمایش بود. بیشتر محققان معتقدند بهتر است در حال حاضر فقط گروه‌های آسیب‌پذیر چون بیماران پیوندی، افراد مبتلا به سرطان یا دیگر بیماری‌های مزمن و افراد بالاتر از ۶۵ سال دوز چهارم واکسن را دریافت کنند.

از طرفی محققان دیگر اثربخشی دوز چهارم را با سه دوز دیگر بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند دوز چهارم از افراد در برابر سویه اُ-میکرون فقط کمی بیش از دوزهای دیگر محافظت می‌کند. درواقع آنها براساس داده‌های به‌دست آمده به این نتیجه رسیدند، دوز چهارم در حال حاضر چندان ضروری نیست. این محققان می‌گویند، دوز سوم می‌تواند همین مقدار از محافظت را انجام می‌دهد و تزریق دوز چهارم واکسن کوید۱۹ ضرورتی ندارد.

محققان براساس داده‌هایی چون، شدت بیماری کرونا، تعداد افراد بستری‌شده و مرگ‌های ناشی از این ویروس، شرایط را برای ارائه دوز دیگر واکسن کرونا می‌سنجند و هنوز تمام محققان برسر نیاز فوری به دوز چهارم واکسن توافق ندارند.

محققان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ اروپا (ECDC) و آژانس دارویی اروپا (EMA) هم بر این باورند هنوز برای استفاده از دوز چهارم واکسن کوید۱۹ نوع mRNA برای کل جمعیت مردم زود است و هر دو مرکز قصد دارند این واکسن را به افرادی که بالای ۸۰ سال دارند ارائه دهند.

بیشتر محققان معتقدند بهتر است در حال حاضر فقط گروه‌های آسیب‌پذیر چون بیماران پیوندی، افراد مبتلا به سرطان یا دیگر بیماری‌های مزمن و افراد بالاتر از ۶۵ سال دوز چهارم واکسن را دریافت کنند

همچنین بیشتر کشورهای جهان، از جمله بریتانیا و آمریکا، در نظر دارند دوز چهارم واکسن را به افرادی که دچار نقص ایمنی هستند ارائه دهند. در واقع محققان در بررسی های خود دریافتند، بدن آن دسته از افراد که پس از تزریق دو دوز واکسن کوید۱۹، در برابر این بیماری ایمن نشد، به دوز سوم واکسن پاسخ مثبت داد. اما باز هم افرادی هستند که دوز سوم واکسن هم نتوانسته آنها را در برابر ویروس کرونا مقاوم سازد. بنابراین بهتر است دوز چهارم واکسن در اختیار این افراد قرار گیرد.

همچنین برخی از کشورها دوز چهارم واکسن را به افراد بالاتر از ۶۰ سال، کارکنان بهداشت و سلامت، پرسنل خانه‌های سالمندان ارائه دادند. آلمان هم در نظر دارد طی چند ماه آینده بخش بیشتری از جمعیت کشور خود را در برابر سویه اُ-میکرون با استفاده از دوز چهارم واکسن کوید۱۹ ایمن کند.

در حال حاضر در انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی، به افراد بالای ۱۶ سال، امکان ثبت‌نام دریافت دوز چهارم واکسن داده شده است تا سر موعد، دوز چهارم واکسن را دریافت کنند.