بورس در ادامه روند صعودی که از اوایل بهمن پارسال در پیش گرفته، روز سه شنبه به سومین هدف خود یعنی عبور از مقاومت ۶/ ۱میلیون واحدی دست یافت. این بالاترین سطح شاخص کل بازار سهام از ۵ مهرماه سال۹۹ به شمار می رود که از ابتدای ریزش قیمت سهام تاکنون بورسی ها موفق به فتح مجدد آن نشده بودند. هرچند سطوح مناسب ارزش معاملات خرد سهام سیگنال رونق را به بازار ارسال می کند، اما همچنان خبری از اشتیاق حقیقی ها برای ورود به گردونه معاملات سهام نیست.

به گزارش دنیای اقتصاد، در جریان معاملات روز سه شنبه شاخص کل بورس تهران به بالاترین سطح از ۵ مهر سال ۹۹ صعود کرد و توانست برای نخستین بار از زمان ریزش نماگرهای بورسی، در مسیر صعودی به ابرکانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی دست یابد. در این روز رشد قیمت نمادهای دلاری بازار سهام سبب شد تا نماگر یادشده این سطح روانی مهم را پشت سر بگذارد.

اینطور که به نظر می آید افزایش بهای سهام در این روز ناشی از خوش بینی به رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی و همچنین انتظارات تورمی در داخل جامعه باشد که توانسته بر داد و ستد این نمادها اثر مثبت بگذارد. رونق معاملات طی این روز سبب شد تا ارزش معاملات خرد به مانند روزهای اخیر بالای سطح ۵ هزار میلیارد تومان باقی بماند و به حدود ۵۲۶۴ برسد.

گذر بورس از خاطره واعظی

مسیر بازار سهام همچنان صعودی مانده و بیشتر هفته ها یکی پس از دیگری به نفع بازار سرمایه سپری می شوند. روزها می گذرند و شاخص کل بورس هر روز بیشتر از روز قبل رشد می کند. البته در این میان استثناهایی هم هست که همواره جزو ذات بازار تلقی شده و در یک روند صعودی متعادل طبیعی می نمایند. در روزهای گذشته اگرچه شاخص کل اندکی رو به کاهش گذاشت با این حال تداوم تقاضا بر آن به خصوص بر نمادهای سنگین وزن سبب شد تا در نهایت بازار از سکون موقتی خارج شود و به مسیر پیش گرفته از ابتدای سال جاری ادامه دهد. روز گذشته در ادامه همین پیش روی ها بود که شاخص کل از محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی گذشت و توانست بر فراز سطح یادشده قرار گیرد. این سطح آخرین بار در مهر ۹۹ و در خلال شروع روند نزولی بازار سهام از دست رفته بود. در آن زمان به دلیل آنکه محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور وقت گفته بود که بازار از این سطح به بالا برمی گردد، بسیاری این سطح را حمایت واعظی نامیدند که در نهایت موثر واقع نشد و پس از آن نماگر اصلی بورس طی یک روند فرسایشی تا محدوده یک میلیون و ۹۰ هزار واحدی سقوط کرد.

از آن زمان تاکنون این سطح غیر قابل دسترس باقی مانده بود تا اینکه در روز گذشته بالاخره افزایش تقاضا در نمادهای کامودیتی محور بازار توانست آن را از سطح یادشده عبور دهد و با بازگشایی نماد معاملاتی پتروشیمی پارس ابرکانال ۶/ ۱ میلیون واحدی در کارنامه روز سه شنبه بورس تهران ثبت شود. بر این اساس سبزپوشی این نمادها طی معاملات روز سه شنبه سبب شد تا شاخص کل در محدوده یک میلیون و ۶۰۶ هزار واحد به انتظار تداوم معاملات در روز آتی بنشیند. بررسی معاملات دو سال اخیر حکایت از آن دارد که از روز پنجم مهرماه سال ۹۹ تاکنون دماسنج بورس تهران در این محدوده قرار نگرفته است. به باور کارشناسان گذر از این سطح اگرچه در یک روند صعودی ملایم رخ داده با این حال می تواند زمینه ساز رشد بیشتر قیمت ها به محدوده های بالاتری شود که در روزهای اخیر به واسطه حمایت از بازار سهام و همچنین افزایش انتظارات تورمی دسترسی به آن چندان هم دور از انتظار نیست. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که به واسطه افت قابل توجه قیمت ها در یک سال و نیم اخیر و به سبب بی اعتمادی که در اذهان بسیاری از سرمایه گذاران نهادی و خرد جا خوش کرده است، نمی توان در ادامه نیز با فرض حفظ تداوم وضع موجود در اقتصاد انتظار رشدی تند و تیز به مانند آنچه که در سال ۹۹ رخ داد را داشته باشیم، با این وجود بعید هم نیست که دست کم در نمادهای شاخص ساز بازار سهام روند صعودی همچنان ادامه داشته باشد.

تناقض کامودیتی - نفت

در ابتدای این گزارش به نقش مهم نمادهای کامودیتی محور بازار سهام اشاره شد. اگر بخواهیم تصویری دقیق از آنچه که در بازار سهام می گذرد ارائه دهیم باید اینطور بگوییم که بعید است بدون افزایش قیمت در این نمادها شاخص کل به عنوان مهم ترین نماگر بازار سرمایه بتواند اندکی رشد کند. وزن بالای این نمادها بر میانگین وزنی بازار سهام به حدی بالا است که در هر دوره ای از فعالیت حدود ۳۰ ساله تپیکس هیچ تغییر محسوسی بدون تغییر قیمت در این نمادها در بازار روی نداده است. از سویی دیگر می توان با اطمینان گفت که این نمادها در طول سالیان قبل تنها زمانی توانسته اند به حدی مطلوب و پایدار رشد کنند که یا پای حمایت از بازار سهام درمیان باشد یا قیمت کالاهای اساسی در بازار های جهانی نظیر محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی و... در روند صعودی جای بگیرند، با این حال اتفاقی که در روزهای گذشته افتاده چندان در حالت دوم نمی گنجد با این حال نمی توان با اطمینان نیز رشد قیمت نمادهای یادشده را ناشی از حمایت تمام قد دولتی از نمادهای مذکور دانست.

بررسی ها حکایت از آن دارد که قیمت نفت در برخی از نمادها نظیر تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی از وزن روانی بالایی برخوردار است، چراکه پیش فرض بازار بر این است که با رشد قیمت نفت نمادهای یادشده هم با افزایش قیمت همراه شده و در نتیجه حاشیه سود تولیدکنندگان این محصولات افزایش می یابد؛ این در حالی است که در زمان کم بودن تقاضا خریدار مجبور نیست که افزایش قیمت مواداولیه را در بازار از جیب خود پرداخت کند، چراکه رشد قیمت مواداولیه با رشد تقاضا همراه نیست و در نتیجه بازار با مازاد عرضه مواجه شده است. در این حالت رشد قیمت مواداولیه به معنای کاهش سود تولیدکننده خواهد بود.

در ایران اما به نظر می آید که در همچنان بر پایه انتظارات تورمی می چرخد. رشد شاخص دلار در روزهای گذشته و انتظار افزایش نرخ بهره به محدوده ۳ درصد در ایالات متحده سبب شده تا چشم انداز نرخ دلار افزایشی و در نتیجه قیمت کامودیتی ها در بازارهای جهانی کاهشی باشد؛ این در حالی است که همچنان به واسطه کشش بالای تقاضا، نفت و گندم این روزها تنها کالاهایی هستند که با افزیش قیمت روبه رو هستند. دلیل این امر هم چیزی نیست جز تداوم جنگ اوکراین و روسیه که هم به کاهش عرضه نفت انجامیده و هم عرضه گندم در دنیا را محدود کرده است، در واقع در یک نگاه کلی تر دلیل کشش بالای این دو کالا این است که اولی کارخانه ها را سرپا نگاه می دارد و دومی کارگران را. با افزایش قیمت این دو قیمت تمام شده سایر کالاها بالا می رود، سود اقتصادی کم می شود، هزینه های زندگی بیشتر شده و خطر رکود هر روز در اقتصاد دنیا بزرگ و بزرگ تر می شود. در این شرایط بیراه نیست اگر بگوییم که بازار سهام همچنان پای تنور انتظارات تورمی خود را گرم می کند و هنوز در نظر نگرفته که تداوم آنچه که شرح داده شد در بازارهای جهانی می تواند در ماه های تابستان از جذابیت این بازار بکاهد. البته بیراه هم نیست اگر بگوییم که هم وزن روانی دلار و هم وزن روانی قیمت جهانی نفت در انتظارات سرمایه گذاران این بازار به طور سنتی بیشتر از سایر عوامل است.

یک عامل امیدوار کننده

بررسی تحولات روی داده در بورس و فرابورس حکایت از وقوع یک عامل به نفع بازار سهام دارد. بورس تهران در شرایطی به روند صعودی خود در روزهای اخیر ادامه داده که تا همین چندی قبل ارزش معاملات خرد در محدوده ۳ تا ۴ هزار میلیارد تومان در نوسان بود. این عامل اگرچه به خودی خود مهم ترین دلیل رشدنکردن شاخص در ماه های قبل نبود اما به عنوان یک مانع مهم بر سر راه صعود قیمت ها خودنمایی می کرد؛ این در حالی است که در روزهای گذشته این رقم به شکلی پایدار توانسته خود را به محدوده کانال ۵ هزار میلیارد تومانی برساند. بر این اساس داد و ستدهای روز گذشته در بورس در حالی خاتمه یافت که ارزش معاملات خرد در این روز ۵۲۶۴ میلیارد تومان بوده است.

اما از ارزش معاملات خرد که بگذریم بر اساس معیار خالص خرید حقیقی عملکرد بازار سهام همچنان ضعیف است. در معاملات اخیر بازهم به طور خالص سرمایه سرمایه گذاران خرد از بورس بیرون رفت. این رقم خروجی ۲۸۵ میلیارد تومان بود. بررسی دقیق تر این رقم حکایت از آن دارد که طی روز یادشده محصولات شیمیایی، کانه های فلزی و فلزات اساسی بیشترین ورود پول حقیقی را داشته اند، در مقابل اما سه گروه زراعت، چندرشته ای صنعتی و سیمان به میزان بیشتری از اعتماد سرمایه گذاران حقیقی را از دست داده و در نتیجه شاهد خروج پول آنها بوده اند.

ساز مخالف هموزن

در روزی که شاخص کل بورس تهران با افزایش ۴/ ۱ درصدی همراه شد، از ۳۲۸ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۳۸ سهم (۴۲ درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۸۳ سهم (۵۶ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۲۱ نماد (۶ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۳۰ میلیارد تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل گیری صف فروش در ۳۵ نماد بورسی (۱۱ درصد) به ارزش ۶۰ میلیارد تومان بودیم. نکته قابل توجه تغییرات قیمت سهام طی روز یادشده کاهش سطح شاخص هموزن نسبت به روز معاملاتی قبل از آن بود. در این روز شاخص یادشده به میزان ۳۲/ ۰درصد افت کرد. اینطور که به نظر می آید جذاب شدن نمادهای بزرگ بازار در روز اخیر سبب شده تا پول از نمادهای کوچک بازار خارج و به سمت معاملات نمادهای بزرگ تر برود. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس رشد ۳/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۴۳ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۷۰ سهم (۴۹ درصد) مثبت و ۶۹ سهم (۴۸ درصد) منفی بود. در این بازار ۷ نماد (۵ درصد) صف خریدی به ارزش ۲۳۳ میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل گیری صف فروش در ۱۰ نماد فرابورسی (۷ درصد) به ارزش ۳۲ میلیارد تومان بودیم.

بازار پایه نیز روز سه شنبه میزبان دادوستد ۱۵۲نماد بود. در این ۱۰۲ سهم (۶۷ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۴۵ سهم (۳۰ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۵۶ نماد (۳۷ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۳۱ میلیارد تومان تشکیل دادند و صف فروش در این بازار به ۱۸ نماد (۱۲ درصد) با ارزشی بالغ ۱۸ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.