کالاندولا یا گل همیشه بهار از گیاهان معطر گل دار است که دمنوش گل های آن از دیرباز برای تهیه داروهای گیاهی در طب سنتی استفاده می شده و عصاره آن به دلیل خواص زیادی که برای پوست و بهبود زخم ها دارد به عنوان ماده گیاهی موثر در پمادها، روغن ها و تنتورها شناخته شده است.
دمنوش کالاندولا که طعم تلخ ملایم دارد با خیساندن و دم کردن گل های این گیاه در آب جوش به دست می آید و برای تهیه عصاره کالاندولا نیز از گل و برگ های آن استفاده می شود.
در ادامه مطلب قصد داریم درباره خواص دمنوش و عصاره گل همیشه بهار صحبت کرده و با مضرات احتمالی این گیاه آشنا شویم. با ما همراه باشید.
خواص و فواید کالاندولا
1. سرشار از آنتی اکسیدان
عصاره کالاندولا حاوی چند آنتی اکسیدان قوی از جمله تریترپین ها، فلاونوئیدها، پلی فنول ها و کارتنوئیدها است که با مقابله با رادیکال های آزاد به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش می دهند.
2. خاصیت ضد التهابی
ترکیبات ضد التهابی موجود در عصاره کالاندولا از جمله فاکتور نکروز توموری آلفا به کاهش التهاب در بدن کمک می کنند.
همان طور که می دانید التهاب مزمن از عوامل بروز بیماری هایی همچون چاقی، سندرم متابولیک و دیابت نوع 2 می باشد.
3. درمان زخم و جراحت
استفاده موضعی از عصاره کالاندولا که در تهیه روغن ها، پمادها و تنتورها به کار می رود برای درمان زخم و جراحات پوستی مفید است زیرا کالاندولا پروتئین های خاصی در بدن که در بهبود زخم ها نقش دارند را تنظیم کرده و باعث افزایش سطح کلاژن پوست – پروتئین ضروری برای تشکیل پوست جدید – در ناحیه زخم می شود.
به نظر می رسد عصاره کالاندولا به درمان زخم وریدی پا و زخم پای دیابتی کمک می کند.
اگر از دمنوش کالاندولا برای این منظور استفاده می کنید می توانید پارچه ای را به آن آغشته کرده و به صورت کمپرس روی ناحیه قرار دهید یا به سادگی دمنوش را روی زخم اسپری کنید. هنوز مشخص نشده که نوشیدن این دمنوش نیز به اندازه استفاده موضعی موثر می باشد یا خیر.
4. ضد سرطان
عصاره کالاندولا به دلیل محتوای آنتی اکسیدانی دارای اثر ضد توموری می باشد. این عصاره پروتئین هایی که سلول های سرطانی را از بین می برند فعال کرده و همزمان فعالیت پروتئین های دیگری که با مرگ سلولی خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند را مهار می کنند.
به نظر می رسد آنتی اکسیدان های فلاونوئیدی و تریترپین موجود در کالاندولا در مقابله با سرطان هایی همچون سرطان خون، ملانوما، روده بزرگ و لوز المعده نقش داشته باشند.
نکته: دمنوش و سایر محصولات کالاندولا جایگزین داروهای ضد سرطان تجویز شده توسط پزشک نمی باشند.
5. ضد قارچ و ضد میکروب
عصاره کالاندولا به دلیل خاصیت ضد قارچی و ضد میکروبی آن شناخته شده و طبق تحقیقات انجام شده روغن به دست آمده از گل های کالاندولا اثر خوبی روی 23 سویه مخمر کاندیدا داشته است، لازم به ذکر است مخمر کاندیدا از قارچ های شایع و عامل بسیاری از عفونت ها از جمله عفونت دهان، واژن و پوست می باشد.
همچنین به نظر می رسد این عصاره در مهار رشد انگل لیشمانیا که عامل بیماری لیشمانیاز می باشد موثر است، این بیماری باعث ایجاد زخم های پوستی شده یا روی اندام های داخلی مانند طحال، کبد و مغز استخوان اثر می گذارد.
می توانید روغن، پماد یا کمپرس پارچه ای کالاندولا را روی ناحیه مورد نظر اعمال کرده یا آن را به طور مستقیم روی پوست اسپری کنید.
6. سلامت دهان و دندان
کالاندولا برای سلامت دهان و لثه ها مفید است و به درمان مشکلات دهان و دندان از جمله التهاب لثه که از شایع ترین بیماری های دهان است کمک می کند.
مطالعات نشان داده التهاب لثه در افرادی که از دهانشویه های کالاندولا استفاده کرده اند کاهش یافته است. این دهانشویه ها به کاهش تعداد میکروارگانیسم های روی مواد بخیه استفاده شده در پروسه کشیدن دندان نیز کمک می کنند و این مزایا به خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی قوی کالاندولا برمی گردد.
لازم به ذکر است مصرف چای کالاندولا نیز می تواند تاثیر خوبی در تسکین گلو درد داشته باشد.
7. قاعدگی و پریود
به نظر می رسد کالاندولا باعث تحریک قاعدگی شده، به تنظیم سیکل قاعدگی کمک می کند و برای کاهش علائم آزار دهنده پریود از جمله درد و گرفتگی های شکمی مفید است.
8. سلامت قلب
کالاندولا به دلیل خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی برای سلامت قلب مفید است و خطر حمله قلبی را کاهش می دهد، اگرچه جایگزین داروهای مخصوص قلب نمی باشد و نباید در استفاده از آن زیاده روی کرد.
9. ورزشکاران
یکی از مزایای محبوب عصاره کالاندولا به خصوص برای ورزشکاران اثر مثبت آن در کاهش دردهای عضلانی پس از ورزش کردن می باشد.
خواص کالاندولا برای پوست
10. ضد پیری
عصاره کالاندولا یکی از موارد دوست دار پوست است که به صورت گسترده در محصولات آرایشی و بهداشتی از جمله کرم و پماد استفاده می شود.
این ماده به آب رسانی پوست کمک کرده و باعث افزایش استحکام و خاصیت کششی پوست می شود که می تواند اثر خوبی در کاهش علائم پیری زودرس و پیشگیری از آن داشته باشد.
خاصیت ضد پیری کالاندولا از خاصیت آنتی اکسیدانی آن سرچشمه گرفته و آسیب پوستی ناشی از استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد.
11. ضد آفتاب طبیعی
روغن کالاندولا از پوست در برابر پرتوهای مضر خورشید محافظت کرده و SPF آن 8.36 می باشد، به همین دلیل از این روغن معمولا در کرم های ضد آفتاب و برای جلوگیری از آفتاب سوختگی استفاده می شود.
12. پوست نوزادان
پماد کالاندولا یکی از پمادهای مشهور و رایج مورد استفاده برای نوزادان است که به عنوان درمان ایمن و موثر جوش ناشی از پوشک شناخته شده است.
خانم هایی که در دوران شیردهی دچار ترک نوک سینه شده اند نیز می توانند از محصولات موضعی کالاندولا برای کاهش درد و درمان این وضعیت استفاده کنند.
13. جوش و آکنه
به نظر می رسد کالاندولا به دلیل خاصیت ضد میکروبی قوی به کاهش جوش و آکنه کمک کرده و می توان از آن به عنوان تونر صورت موثر بهره برد.
عوارض جانبی کالاندولا
سازمان غذا و دارو استفاده عمومی از کالاندولا را بی خطر اعلام کرده اما استفاده از این گیاه در برخی افراد ممکن است مشکلاتی ایجاد کند، از جمله:
- با این که کالاندولا به درمان برخی مشکلات پوستی کمک می کند اما در بعضی از افراد باعث بروز واکنش های آلرژیک می شود، به همین دلیل توصیه می شود قبل از استفاده موضعی حتما تست حساسیت انجام دهید.
- خطر بروز آلرژی در افرادی که به دیگر گیاهان خانواده کاسنیان از جمله بابونه آلمانی و تنباکوی کوهی حساسیت دارند بیشتر از سایرین می باشد.
- از آن جا که کالاندولا باعث تحریک قاعدگی می شود مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمی شود و خطر سقط جنین را افزایش می دهد.
- به نظر می رسد کالاندولا با داروهای فشار خون و آرام بخش تداخل داشته باشد، کسانی که از این داروها استفاده می کنند نباید کالاندولا مصرف کنند.
نام دیگر گل همیشه بهار
گل همیشه بهار (به انگلیسی : pot marigold و calendula) و (نام علمی : Calendula officinalis) شناخته می شود.