بنابر بررسی محققان، آب‌وهوا روی خلق‌وخوی افراد اثرات متفاوتی می‌گذارد که البته بیشتر از اینکه مثبت باشند، منفی هستند. روزهای گرم تابستان وقتی دمای هوا بسیار بالا می‌رود، موجب بروز احساساتی آزاردهنده همچون زودرنجی، اضطراب، پریشانی یا حتی خودکشی در افراد می‌شود.

این وضعیت نه‌تنها هنگام گرمایش هوا، بلکه موقع بارش شدید باران هم صادق است. افراد موقع بارش باران، به‌ویژه در مناطقی که انتظار باران ندارند، کلافه و بی‌حوصله می‌شوند. هنگام گرما و بارش، عدم رضایت از زندگی بیشتر می‌شود.

افکار خودکشی در فصول گرم سال

با وجود اینکه فصل‌های گرم‌ سال مانند بهار و تابستان برای بسیاری از افراد امیدبخش هستند، افراد مبتلا به بیماری‌های افسردگی را آزار می‌دهند. در بررسی‌ها مشخص شده نور بیشتر روز و دمای گرم‌تر فصل‌های بهار و تابستان باعث می‌شود افراد مستعد افسردگی که بیرون از ساختمان‌ها و در فضای باز کار می‌کنند، بیش از ماه‌های سرد سال به خودکشی فکر کنند. این افکار در روزهای بسیار گرم تابستان معمولا به اوج خود می‌رسند.

بنابه گفته محققان نرخ خودکشی به عوامل متعدد روانشناختی، بیولوژی و اجتماعی مرتبط است، اما هوای گرم هم می‌تواند در خودکشی موثر باشد. البته محققان در گذشته علت این موضوع را تغییر مواد شیمیایی مغز ناشی از گرما می‌دانستند اما آنها در بررسی‌های بیشتر دریافتند، دمای بالا موجب زودرنجی،‌ پرخاشگری و رفتارهای آنی می‌شود.

در بررسی‌های بیشتر مشخص شد، وقتی دمای هوای منطقه‌ای علی‌رغم سال‌های قبل بیش از حد بالا می‌رود، افراد آسیب‌پذیر به‌راحتی نمی‌توانند با شرایط جدید سازگار شوند و روی خلق‌وخویشان اثر منفی می‌گذارد که گاه منجر به خودکشی می‌شود.

وضعیت شناختی افراد در گرما

بررسی‌های متعدد نشان داده است که گرمای بیش از حد موجب نقص در عملکرد شناختی افراد می‌شود. محققان دانشگاه هاروارد وضعیت شناختی، تمرکز، پردازش اطلاعات، زمان واکنش و وضعیت حافظه ۴۴ دانشجوی داوطلب در آزمایش را بررسی کردند. نتایج آزمایش نشان داد، دانشجویانی که در خوابگاه‌هایی با تهویه هوای مناسب زندگی می‌کردند، در امتحان‌های آزمایشی محققان عملکرد بسیار بهتری داشتند. در حالی‌که دانشجویانی که در خوابگاه‌های بدون تهویه مناسب و گرم بودند، نتایج خوبی از امتحان‌های خود نگرفتند.

همین محققان در بررسی دیگر، وظایف شناختی پیچیده دانشجویان، مانند حافظه کاری (فعال) آنها را بررسی کردند. حافظه کاری بخشی از حافظه بلندمدت است که دسترسی به اطلاعات مربوط به کارهای روزمره را ممکن می‌کند. نتیجه بررسی نشان داد، حافظه کاری افرادی که دچار تنش حرارت شده بودند، به‌طور چشمگیری دچار اختلال شده بود.

اختلال خواب در گرما

خواب کافی و مناسب ضروری‌ترین عملکرد برای سلامتی انسان است. محرومیت از خواب، اثرات منفی روی حال روحی، افسردگی و شرایط شناختی افراد می‌گذارد. وقتی دمای هسته بدن رو به خنکی می‌گذارد، فرد به‌آرامی به خواب می‌رود. اما دما و گرمای زیاد جلوی روند طبیعی خنک شدن بدن را می‌گیرد و موجب بی‌خوابی فرد می‌شود. این وضعیت زمانی‌که رطوبت هوا افزایش می‌یابد، بدتر هم می‌شود.

افزایش خشونت در گرمای زیاد

شواهد علمی نشان داده است که بین دمای بالا و پرخاشگری ارتباط مثبتی وجود دارد. البته این موضوع را در زبان محاوره‌ای‌مان را، وقتی می‌گوییم خون‌مان به‌ جوش آمد، هم مطرح کرده‌ایم. محققان در بررسی ارتباط بین پرخاشگری و دماهای بالا، دریافتند هرقدر دما بیشتر می‌شود، پرخاشگری و خشونت مردم به‌ترتیب ۱۴ و ۴ درصد افزایش می‌یابد. درضمن در روزهای خیلی گرم و طاقت‌فرسا، خشونت‌های خانگی زیاد می‌شود و معمولا زنان و کودکان از این نوع خشونت‌ها صدمه می‌بینند.

دمای زیاد و بیماران مبتلا به ناراحتی‌های اعصاب

بیماران مبتلا به اختلال‌های شدید روان‌پریشی یا خلقی، اختلال‌های سوء‌مصرف مواد یا دچار بیماری‌های شناختی معمولا در برابر گرمای بسیار زیاد هوا حساس‌تر از دیگران هستند و توانایی‌های شکننده‌شان را در زمینه درست فکر و عمل کردن از دست می‌دهند و نمی‌توانند به‌خوبی از خودشان مراقبت کنند. احتمال ابتلا به گرمازدگی و سایر عوارض ناشی از گرما در این افراد بسیار بیشتر است.

درضمن فقر، مسکن نامناسب و عدم دسترسی به محیط‌های خنک موجب تشدید این صدمات می‌شود.

۴ شخصیت آب‌وهوایی

محققان هلندی در تحقیقی روی ۴۱۵ نوجوان دریافتند آب‌وهوا روی نیمی از آنها اثر خاصی ندارد درحالی‌که خلق‌وخوی نیمی دیگر از نوجوانان تحت تاثیر شرایط آب‌وهوا قرار می‌گیرد. این محققان با بررسی بیشتر روی ویژگی‌های شخصیتی این نوجوانان به چهار نوع شخصیت آب‌وهوایی پی بردند. البته ممکن است نتوان این چهار نوع شخصیت را به تمام مردم سراسر دنیا تعمیم داد، اما این شخصیت‌ها به‌طور بالقوه وجود دارند و با توجه به آنها می‌توان رفتار افراد در برابر تغییرات آب‌وهوا را تا حدی پیش‌بینی کرد. این شخصیت‌ها عبارت‌انداز:

۱. عاشق تابستان (۱۷درصد)

این افراد وقتی نور خورشید می‌درخشد و دمای هوا بالا رفته است، شادتر هستند و کمتر عصبانی می‌شوند یا جسارت‌شان در برابر مشکلات بیشتر می‌شود. اما روزهای بارانی آنها را بسیار کلافه و حتی مضطرب و عصبانی می‌کند.

۲. بیزار از تابستان (۲۷درصد)

این افراد برعکس گروه قبل هستند و وقتی خورشید در اوج آسمان قرار دارد و همه جا را گرم کرده است، احساس خوبی ندارند و زودرنج می‌شوند. اما وقتی هوا بارانی است، شاد و خوشحال هستند و کمتر چیزی باعث رنجش‌شان می‌شود.

۳. بیزار از باران (۹درصد)

این افراد به هیچ وجه نمی‌توانند روزهای بارانی را تحمل کنند و معمولا در این روزها عصبانی، ناراحت و کلافه هستند. برعکس وقتی هوا آفتابی است، حال و روحیه خوبی دارند.

۴. بی‌تاثیر از آب‌وهوا (۴۷درصد)

حدود نیمی از نوجوانان مورد بررسی گفتند که تغییرات آب‌وهوا روی آنها اثری ندارد.

اقدامات موثر در برابر گرما

با روش‌های زیر می‌توانید از خود در برابر گرمای زیاد هوا محافظت کنید:

* آب فراوان بنوشید، حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید. (البته اگر به دلایل پزشکی نمی‌توانید مایعات فراوان بنوشید، از پزشک‌تان بپرسید که در هوای داغ چقدر نوشیدن آب برایتان مجاز است.)

* با استفاده از حوله‌های مرطوب، خودتان را خنک نگهدارید. پاهایتان را در آب خنک بگذارید و حمام آب خنک (نه سرد) بگیرید.

* تا جایی‌که می‌توانید در مکان‌های خنک مجهز به تهویه هوا بمانید و از رفتن به فضاهای باز پرهیز کنید.

* هنگام روز پرده‌ها را جلوی پنجره‌ها بکشید تا نور خورشید داخل خانه‌ یا محل کارتان را گرم نکند.

* هر زمان که خبری از خورشید نبود و نسیم خنکی می‌وزید، پنجره‌ها را باز کنید تا فضای داخل ساختمان خنک شود.

* لباس‌های روشن و گشاد از جنس نخ‌های طبیعی مانند پنبه و کتان بپوشید.

* کمتر از معمول غذا مصرف کنید و البته غذاهای مناسب فصل گرما را انتخاب کنید.

* از کارهای سنگین مانند ورزش‌های سخت، کارهای ساخت‌وساز زیر نور خورشید و باغبانی پرهیز کنید.