انقباض پلک یا میوکیمیا اسپاسم تکراری و غیرارادی عضلات پلک است. انقباض معمولاً در عضلات بالایی اتفاق می‌افتد، اما می‌‍تواند در هر دو ماهیچه پلک رخ بدهد. برای اکثر افراد این اسپاسم‌ها بسیار خفیف هستند و احساس کشش ملایم روی پلک می‌کنند.

برخی دیگر ممکن است اسپاسم شدیدتری را تجربه کنند که مجبور به بستن کامل پلک شوند. این وضعیت دیگری است که بلفارواسپاسم (blepharospasm) نامیده می‌شود. اسپاسم به طور معمول هرچند ثانیه برای یک یا دو دقیقه اتفاق می‌افتد. اپیزود‌های کشیدگی پلک قابل پیش‌بینی نیست. انقباض ممکن است چندین روز اتفاق نایفتد. در این صورت ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها هیچ گونه لرزشی را تجربه نکنید.

این تکان‌هایی که معمولاً فقط خود فرد آن را احساس می‌کند، بدون درد و بی‌ضرر هستند؛ اما ممکن است شما را آزار دهند. بیشتر اسپاسم‌ها بدون نیاز به درمان به خودی خود برطرف می‌شوند. در موارد نادر اسپاسم پلک ممکن است نشانه هشدار دهنده اولیه از اختلال حرکتی مزمن باشد، به‌خصوص اگر اسپاسم همراه با کشیدگی‌های نواحی دیگر صورت یا حرکات غیرقابل کنترل باشد.

چه عواملی باعث کشیدگی پلک می‌شود؟

اسپاسم پلک ممکن است بدون هیچ دلیل مشخصی رخ دهد. از آنجا که این عارضه به ندرت نشانه یک مشکل جدی است، معمولاً علت آن بررسی نمی‌شود. با این حال پرش پلک ممکن است به علل زیر رخ دهد:

• سوزش چشم
• کشیدگی پلک
• خستگی
• کمبود خواب
• فعالیت های جسمی
• عوارض جانبی دارو
• فشار‌های عصبی
• استفاده از الکل، تنباکو یا کافئین

اگر اسپاسم مزمن باشد، ممکن است آنچه را که به عنوان «بلفارواسپاسم خوش‌خیم مزمن» شناخته می‌شود، داشته باشید که با چشمک زدن مزمن و غیرقابل کنترل معروف است. این وضعیت به طور معمول هر دو چشم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. علت دقیق این بیماری ناشناخته است، اما موارد زیر ممکن است شرایط را بدتر کند:

• بلفاریتیا التهاب پلک
• ورم ملتحمه
• خشکی چشم
• محرک‌های محیطی، مانند باد، نور شدید خورشیدیا آلودگی هوا
• خستگی
• حساسیت به نور
• فشار
• مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
• سیگار کشیدن

طبق پژوهش‌های Genetics Home Reference این عارضه تقریباً ۵۰درصد آمریکایی را مبتلا می‌کند و معمولاً در اواسط تا اواخر بزرگسالی ایجاد می‌شود. این وضعیت احتمالاً با گذشت زمان بدتر خواهد شد و درنهایت ممکن است باعث موارد زیر شود:

• تاری دید
• افزایش حساسیت به نور
• اسپاسم صورت

پرش پلک چه عوارضی دارد؟

به‌ندرت اسپاسم پلک می‌تواند علامت یک بیماری مغزی یا عصبی جدی‌تر باشد. وقتی گرفتگی پلک درنتیجه این شرایط جدی‌تر رخ می‌دهد، تقریباً همیشه با علائم دیگری همراه است.
اختلالات مغزی و عصبی که ممکن است باعث کشیدگی پلک شود، عبارت‌اند از:

• فلج بل (فلج صورت) وضعیتی است که باعث می‌شود عضلاتیک طرف صورت شما به سمت پایین متمایل شود.
• دیستونی که باعث اسپاسم عضلانی غیر منتظره در ناحیه آسیب یا پیچ خورده می‌شود.
• دیستونی گردن (تورتیکولی اسپاسم) که باعث می‌شود گردن به طور تصادفی دچار اسپاسم شود و سر به حالت دردناکی بچرخد.
• مولتیپل اسکلروزیس (MS) که نوعی بیماری در سیستم عصبی مرکزی است که باعث مشکلات شناختی و حرکتی و همچنین خستگی می‌شود.
• بیماری پارکینسون که می‌تواند باعث لرزش اندام‌ها، سفتی عضلات، مشکلات تعادل و دشواری در صحبت کردن شود.
• سندرم تورت که با حرکت غیر ارادی و تیک‌های کلامی مشخص می‌شود.
• خراش‌های قرنیه نیز می‌توانند باعث پریدن پلک باشند.

اگر فکر می‌کنید از ناحیه چشم آسیب دیده‌اید، سریعاً به چشم پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک است؟

گرفتگی پلک به‌ندرت آنقدر جدی است که نیاز به درمان فوری پزشکی داشته باشد. با این حال اسپاسم‌های مزمن پلک ممکن است علامت یک بیماری جدی‌تر مغز یا سیستم عصبی باشد.

اگر دچار اسپاسم پلک همراه با علائم زیر هستید، ممکن است لازم باشد به پزشک مراجعه کنید:

• چشم شما قرمز، متورم یا ترشحات غیرمعمولی است.
• پلک فوقانی شما آویزان است.
• هر بار پلک خوردگی پلک شما کاملاً بسته می‌شود.
• انقباض برای چندین هفته ادامه دارد.
• انقباض شروع به تحت تأثیر قرار دادن سایر قسمت‌های صورت شما می‌کند.

برش پلک چگونه درمان می‌شود؟

بیشتر اسپاسم‌های پلک در طی چند روز یا چند هفته بدون درمان از بین می‌روند. اگر از بین نرفتند، می‌توانید علل احتمالی را از بین ببرید یا کاهش دهید. شایع‌ترین دلایل پرش پلک استرس، خستگی و مصرف کافئین است.

برای تسکین این حالت موارد زیر را رعایت کنید:

• کافئین کمتری بنوشید.
• خواب کافی داشته باشید.
• سطوح چشم خود را با اشک مصنوعی یا قطره چشمی چرب نگه دارید.
• با شروع اسپاسم کمپرس گرم را به چشم خود بزنید.

گاهی اوقات از تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) زیر نظر پزشک برای درمان بلفاروپاسم استفاده می‌شود. بوتاکس ممکن است اسپاسم شدید را برای چند ماه کاهش بدهد. با این حال با از بین رفتن اثرات تزریق ممکن است نیاز به تزریق بیشتر داشته باشید.

پشت سر هم و بطور ارادی پلک بزنید. انجام این تمرین سبب خون‌رسانی و تقویت عضلات پلکی می‌شود و پس از مدتی پرش پلک را کاهش می‌دهد. چشمان خود را محکم ببندید و تا جایی که می‌توانید فشار بدهید؛ سپس آن‌ها را کاملاً باز کنید. این کار را تا زمانی که چشم شما شروع به اشک ریختن کند، ادامه دهید.

جراحی برای برداشتن برخی از عضلات و اعصاب پلک‌ها (میکتومی) نیز می‌تواند موارد شدیدتر بلفارواسپاسم را درمان کند. اگر بعلت نداشتن خواب کافی متوجه اسپاسم بیشتری می‌شوید، سعی کنید ۳۰ دقیقه تا یک ساعت زودتر بخوابید تا فشار پلک‌های شما و اسپاسم را کاهش دهد.

ماساژ با آب گرم یکی دیگر از تکنیک‌های بسیار موثر است. آب گرم را به چشمان خود بمالید تا از این اختلال رهایی یابید.

گلاب نیز یک پاک کننده بسیار موثر برای از بین بردن پرش چشم است. گلاب را در یخچال نگه دارید. با استفاده از یک پنبه آن را آغشته کنید و روی پلک‌های خود بمالید. از آنجا که یکی از دلایل گرفتگی چشم شما خستگی است، مطمئناً این درمان بسیار کارساز خواهد بود.

برش‌های خیار سرد را روی هر دو چشم یا چشم آسیب دیده قرار دهید و آن را نگه دارید. این کار اعصاب پلک را آرام می‌کند و می‌تواند موثر واقع شود.
در نهایت توجه داشته باشید که این عارضه در بیشتر موارد ناشی از زندگی پر استرس ما در این دوران است. با حذف عوامل استرس‌زا و کمک به آرامش خود می‌تواند از این اتفاق رهایی پیدا کنید.