در این مطلب می خوانید :

• ام.آر.آی چیست و چه کاربردی دارد؟
• چرا ام.آر.آی انجام میدهیم؟
• انواع ام آر آی و مشکلاتی که این روش برایشان تجویز می شود
• MRI مغز
  • MRI ستون مهره ها
  • MRI استخوان و مفصل ها
  • MRI حفره شکم
  • MRI ویژه دستگاه گردش خون
• کاربردهای ام آر آی
• قبل از اسکن ام آر آی
• رنگینه کنتراست ام آر آی
• ام آر آی ؛ بی هوشی و آرام بخش
• درطول اسکن ام آر آی
• پس از اسکن ام آر آی
• ام.آر.آی بجای سی تی اسکن
• مسائل مربوط و ملاحظات پزشکی که قبل از ام.آر.آی باید در نظر گرفته شود
• فلز
  • بارداری
  • ناشتا بودن
  • ترس از تنگنا
• عوارض جانبی ام آر آی
• سردرد
  • سرگیجه
  • مشکلات تنفسی
  • قرمز شدن
  • کهیر
  • لخته شدن خون

ام.آر.آی چیست و چه کاربردی دارد؟

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام.آر.آی) آزمایشی است که از یک آهنربای قوی، امواج رادیویی و یک رایانه برای دیدن جزئیات بدن شما استفاده می شود، پزشک شما می تواند با این آزمایش نحوه درمان را نیز تشخیص دهد و بر خلاف اشعه ایکس و سی تی اسکن ،ام.آر.آی از اشعه یونیزاسیون منفی پرتو ایکس استفاده نمی کند. این بخش از بهداشت و سلامت به ارائه نکات و توضیحاتی درباره ی این مطلب پرداخته شده است.

چرا ام.آر.آی انجام میدهیم؟

ام.آر.آی به پزشک کمک می کند تا یک بیماری و یا آسیب را تشخیص دهد و نحوه و چگونگی درمان را شروع می کند، ام.آر.آی در قسمت های مختلف بدن انجام می شود خصوصا برای دیدن بافت های نرم و سیستم عصبی کارآمد تر است.

ام.آر.آی مغز و نخاع به دنبال شناسایی آسیب مویرگ های خونی ،آسیب مغزی، سرطان، مالتیپل اسکلروزیس (ام.اس)، آسیب نخاعی و سکته مغزی هستند، ام.آر.آی قلب و مویرگ های خونی به دنبال شناسایی بسته شدن رگ های خونی، آسیب های ناشی از حمله قلبی، مشکلات قلبی و مشکلات ساختار قلب هستند.

ام.آر.آی استخوان و مفاصل به دنبال شناسایی عفونت های استخوانی، سرطان، آسیب مفصلی، مشکلات دیسک ستون فقرات، گردن و کمر درد با علائم عصبی هستند.

انواع ام آر آی و مشکلاتی که این روش برایشان تجویز می شود

در پاسخ به سوال برای کدام مشکل باید حتما ام آر آی انجام شود باید بگوییم که این روش انواعی دارد و برای تشخیص برخی مشکلات و جزئیات جدی که درادامه خواهید خواند تجویز می شود.

MRI مغز

از این روش برای تشخیص پارگی و جابجایی دیسک های بین مهره های ستون فقرات، صدمات و تومورهای نخاع ، تومورهای مغز ، خونریزی ها و به خصوص سکته های مغزی استفاده می شود.

همچنین علاوه بر بررسی مغز و نخاع و چشم از آن برای بررسی گوش و بسیاری از دیگراعضاء موجود در ناحیه سر و گردن استفاده می شود. در MRI از بخش های مختلف مغز تصاویر کاملا تفکیک شده ای گرفته می شود و با آن وضعیت بیماران مبتلا به سردرد حمله ای و ناگهانی؛ ضعف و دوبینی بررسی می شود.

MRI ستون مهره ها

بهترین روش برای بررسی وضعیت آسیب ها و مشکلات عودکننده ستون مهره ها در بیمارانی است که مورد عمل جراحی ستون مهره قرار گرفته اند و همچنین آنطور که در سلامت اشاره کرده ایم برای بررسی بیرون زدگی یا تورم غیرعادی دیسک، تنگ شدن و ناراحتی کانال میانی ستون مهره ها کاربرد دارد.

MRI استخوان و مفصل ها

در این روش وضعیت تمام استخوان ها و مفصل ها، بافت های نرم به خصوص بخش های متصل به آن ها ، تاندون ها، رباط ها، عضلات، غضروف ها مورد بررسی قرار می گیرد.

MRI حفره شکم

از این روش برای بررسی دقیق وضعیت اندام های درونی حفره شکم مانند کبد، غدد فوق کلیه و پانکراس، زمانی که پزشکان نتوانند بیماری را با استفاده از سی تی اسکن و اولتراسون تشخیص دهند، استفاده می شود. شاخص ترین کاربرد MRI حفره شکم، بررسی وضعیت است.

MRI ویژه دستگاه گردش خون

از این روش برای بررسی وضعیت قلب و رگ ها ، رگ های مرتبط با گردن (کاروتید) و مغز ، رگ های محوطه شکم به ویژه رگ های مرتبط به کلیه ها استفاده می کنند. روش دیگری برای تصویربرداری از اندام ها و بافت های درونی بدن با کمک امواج مغناطیسی و امواج رادیویی وجود دارد که سام.آر.آی نامیده می شود.

کاربردهای ام آر آی

برای بررسی سلامت این اندام ها میتوان از ام.آر.آی استفاده کرد:

• پستان(در زنان)
• کبد
• کلیه ها
• تخمدان(در زنان)
• پانکراس
• پروستات(در مردان)

نوع خاصی از ام.آر.آی که به نام ام.آر.آی عملکردی (اف.ام.آر.آی) شناخته می شود ، فعالیت مغز را نشان می دهد، این تست به جریان خون در مغز شما نگاه می کند تا بررسی کند هنگام انجام وظایف خاص چه مناطقی از مغز فعال می شود.

یک اف.ام.آر.آی می تواند مشکلات مغزی مانند اثرات سکته مغزی و نقشه برداری از مغز را درصورت ابتلا به صرع یا تومور برای جراحی تشخیص دهد، پزشک شما برای برنامه ریزی روند این درمان از این آزمایش استفاده می کند.

قبل از اسکن ام آر آی

در روز تصویربرداری ام.آر.آی شما باید بتوانید غذا خوردن، نوشیدن و مصرف هرگونه دارویی را طبق معمول انجام دهید ، مگراینکه موارد دیگری توصیه شود، در بعضی موارد ممکن است از شما خواسته شود تا 4 ساعت قبل اسکن چیزی نخورید و گاهی از شما خواسته می شود مقادیر زیادی آب بنوشید، البته چنانچه در بخش سلامت گفته ایم این عمل بستگی به محل اسکن شما دارد.

زمانی که به بیمارستان رسیدید از شما درخواست می شود تا پرسش نامه ای را برای ارائه وضعیت سلامتی و سوابق پزشکی تان تکمیل کنید، این پرسش نامه به کارکنان پزشکی این اطمینان را می دهد تا با خیال راحت اسکن را انجام دهند، پس از تکمیل پرسش نامه از شما درخواست میشود تا برای رضایت اسکن امضا کنید.

از آنجایی که اسکنر ام.آر.آی میدان مغناطیسی قوی را به وجود میاورد توصیه میشود اشیا فلزی شامل ساعت، جواهرات مانند گوشواره ،گردن بند ،حلقه تزئینی نوک سینه و بینی،پروتز های دندانی ( دندان مصنوعی)، سمعک، کلاه گیس(برخی از کلاه گیس ها جزئی از فلز دارند) را از بدن خود دور کنید، اشیای ارزشمند معمولا در صندوق امانات نگهداری می شوند.

بسته به اینکه چه قسمتی از بدن شما اسکن میشود از شما درخواست میشود تا گان بیمارستانی بپوشید، .اگر نیازی نبود تا گان بپوشید باید لباسی بدون سوتین، دکمه، زیپ فلزی، کمربند، بست و یا قلاب بپوشید.

رنگینه کنتراست ام آر آی

برخی از اسکن های ام.آر.آی شامل تزریق رنگینه کنتراست می شوند تا بافت ها و رگ های خونی به وضوح و با جزییات بیشتر ظاهر شوند، گاهی اوقات رنگینه کنتراست می تواند باعث عوارض جانبی مانند احساس بیماری ،تحریکات پوستی، سردرد و سرگیجه شود، این اثرات جانبی معمولا خفیف هستند و زیاد طولانی نمی باشند.

همچنین ممکن است که رنگینه کنتراست باعث آسیب بافتی و اندامی در افراد مبتلا به بیماری کلیوی شود ، اگر سابقه بیماری کلیوی دارید ممکن است یک آزمایش خون برای تعیین بهبود عملکرد کلیه از شما گرفته شود تا مشخص شود میتوانید اسکن را انجام دهید یا خیر، اگر قبل از تزریق سابقه واکنش های آلرژیک و هرگونه مشکلات لختگی خون دارید کارکنان را مطلع کنید.

ام آر آی ؛ بی هوشی و آرام بخش

اسکن ام.آر.آی یک آزمایش بدون درد است، بنابراین بیهوشی و داروی ضد درد معمولا نیاز نیست، اگر شما ترس از تنگنا دارید میتوانید یک آرام بخش خفیف برای ریلکس شدن از پزشک و یا مشاور خود قبل از اسکن درخواست کنید.

اگر تصمیم دارید در طول اسکن از آرام بخش استفاده کنید، نیاز دارید که از یک دوست و یا عضوی از خانواده بخواهید تا شما را به منزل برساند ، زیرا تا 24 ساعت اول قادر به رانندگی نخواهید بود.

بچه ها و جوانان پیش از انجام اسکن ام.آر .آی ممکن است بیهوشی عمومی را دریافت کنند، این به این دلیل است که ثابت ماندن در اسکن خیلی مهم است و کودکان و زمانیکه بیدار هستند قادر به ماندن نیستند.

درطول اسکن ام آر آی

اسکنر ام.آر.آی یک سیلندر کوتاه است که هردو طرف آن باز است، شما روی یک تخت موتوری که درون اسکنر قرار دارد دراز میکشید و بسته به اینکه چه بخشی از بدن شما اسکن میشود، ابتدا پا و یا سر را وارد اسکنر کنید.

در بعضی موارد روی قسمتی از بدن که اسکن میشود مانند سر یا سینه قابی که شامل گیرنده هایی است قرار میگیرد تا سیگنال های ارسالی از بدن شما را در طول اسکن انتخاب کند و به گرفتن تصویر باکیفیت و بهتر کمک میکند.

یک رایانه برای استفاده از اسکنر ام.آر.آی استفاده میشود که در یک اتاق جداگانه برای جلوگیری از میدان مغناطیسی اسکنر قرار دارد، رادیوگراف کامپیوتر را در اتاقی جداگانه اداره میکند، شما قادر به صحبت با رادیوگراف خواهید بود، شمارا در یک مانیتور تلویزیونیمی بینند، .یک دوست و عضو خانواده ممکن است مجاز به بودن در کنار شما باشد، معمولا والدین درکنار بچه ها هستند.

هرکسی که با شما بماند از او سوال خواهد شد که شی فلزی با خود دارد یا خیر، آنها باید دستورالعمل های مشابهی را در مورد پوشاک و حذف اشیا فلزی دنبال کنند، برای جلوگیری از تارشدن تصاویر مهم است که قسمتی از بدن که اسکن میشود ثابت بماند.

یک اسکن تنها ممکن است از چند ثانیه تا 3-4 دقیقه طول بکشد و ممکن است از شما خواسته شود درطول اسکن به مدت کوتاهی نفس خود را نگه دارید، بسته به اندازه منطقه اسکن شده و تعداد تصاویری که باید گرفته شود در کل حدود 15-90 دقیقه اسکن طول خواهد کشید.

اسکنر ام.آر.آی موجب تولید صداهای ضربتی و بلند در حین اسکن میشود، جریان های الکتریکی در کویل اسکنر روشن و خاموش میشود، شما میتوانید در طول اسکن از گوش گیر و یا هدفون استفاده کنید، شما معمولا میتوانید از طریق هدفون به موسیقی گوش دهید و یا حتی در بعضی مواردسی دی مورد علاقه تان را بیاورید، هنگامی که اسکن تمام شد از اسکنر خارج شوید.

پس از اسکن ام آر آی

یک اسکن معمولا به عنوان یک روش سرپایی انجام میشود و بدان معنی است که نیازی نیست شب را دربیمارستان بگذرانید، پس از اسکن شما بلافاصله میتوانید فعالیت های طبیعی و روزمره تان را شروع کنید، اما اگر از داروی آرام بخش استفاده کردید، نیاز است یک دوست و یا عضو خانواده شما را به منزل برساند و تا 24 ساعت اول کنار شما بماند.

ام.آر.آی شما توسط رادیولوژیست ( متخصصی که برای تفسیر اسکن و اشعه ایکس اموزش دیده باشد) بررسی می شود و احتمالا با متخصصین دیگر نیز مورد بحث قرار میگیرد، این یعنی اینکه بعید است نتایج اسکن خود را بلافاصله دریافت کنید ، رادیولوژیست گزارشی را به پزشک ارسال میکند و سپس نتایج را به شما اعلام خواهد کرد، معمولا یک تا دوهفته طول میکشد تا نتایج ام.آر.آی به دست شما برسد مگر آنکه اورژانس و فوری باشد.

ام.آر.آی بجای سی تی اسکن

در بعضی موارد اگر سی تی اسکن قادر به ارائه تمام اطلاعاتی که به آن نیاز داریم، نباشد پزشک ام.آر.آی را پیشنهاد میدهد، در برخی سرطان ها مانند سرطان دهانه رحم و یا مثانه ام.آر.آی بهتر از سی تی اسکن است، زیرا عمیقا رشد تومور را در بافت های بدن نشان میدهد،همچنین برای نشان دادن علائم پس از درمان نیز مفید است.

مسائل مربوط و ملاحظات پزشکی که قبل از ام.آر.آی باید در نظر گرفته شود

در پاسخ به سوال برخی از شما کاربران از بخش سلامت باید بگوییم که یک سری احتیاط باید هنگام انجام ام آر آی لحاظ شود که شامل:

فلز

برخی از فلزات ممکن است تحت تاثیر میدان مغناطیسی اسکنر قرار بگیرند، برای هر دستگاه داخلی و یا ایمپلنت که ممکن است داشته باشید مانند ضربان ساز قلب، سنجاق های فلزی و یا پمپ های پزشکی به پزشک خود اطلاع دهید، اگر ضربان ساز قلب دارید هرگز ام.آر.آی انجام ندهید.

بارداری

تاثیر اسکن ام.آر.آی در جنین ناشناخته است،اگر باردار هستید و یا فکر میکنید که حامله هستید به پزشک اطلاع دهید.

ناشتا بودن

قبل از اسکن لگن و شکم به شما توصیه میشود پنج ساعت قبل اسکن چیزی نخورید، معمولا حداقل دوساعت قبل از انجام اسکن چیزی نخورید اگر چه توسط پزشک به شما توصیه شده باشد.

ترس از تنگنا

اگر این مورد به شما آسیب میرساند به پزشک اطلاع دهید، فضای محدود اسکنر ممکن است بعضی بیماران را نگران کند، پزشک ممکن است در حین این روش دارویی را به شما تجویز کند تا آرام باشید.

توجه : کودکان اغلب به کودکان داروهای ضد اضطراب برای آرامش حین اسکن داده می شود، اگر دراین مورد نگرانی دارید به پزشک اطلاع دهید.

عوارض جانبی ام آر آی

خستگی پس از اتمام آزمایش ام. آر .آی بسیار شایع است، علاوه براین احساس خستگی اثرات جانبی دیگری از ام.آر.آی وجود دارد که در زیر به طور خلاصه مورد بحث قرار میدهیم:

سردرد

بیماران پس از اسکن اغلب درمورد سردرد شکایت می کنند و در طی این روش دستگاه ام.آر.آی باعث ایجاد سردرد می شود که صدای فراوان آن ممکن است برای بیمار خوب نباشد.

سرگیجه

سرگیجه نیز ممکن است بعد از استفاده از رنگینه کنتراست ایجاد شود، ممکن است این احساس سرگیجه را بلافاصله و یا چند ساعت پس از انجام ام.آر.آی تجربه کنید.

مشکلات تنفسی

در برخی موارد نادر، بیماران دچار مشکل تنفسی می شوند که به علت قرار دادن کنتراست بین رگ ها است، همچنین ممکن است تورم دست و صورت را به دنبال داشته باشد، این یک واکنش آلرژیک خیلی جدی است که نشان می دهد بدن به کنتراست تحمل ندارد.

قرمز شدن

قرمز شدن بدن پاسخی به کنتراست است، زیرا این رنگینه وریدی تزریق می شود و این یکی از خطرات جزئی ام .آر.آی است که دراین مورد ناحیه ای خاص از بدن قرمز میشود.

کهیر

نوعی از کهیر زدن واکنش آلرژیک بدن به کنتراست است، کهیر یک مشکل پوستی است که باعث ایجاد علائم قرمز و خفیف دربدن میشود، این نوع تحریک پوستی به علت تزریق وریدی کنتراست در قسمت مورد نظر بدن است که به وضوح دیده می شود .

لخته شدن خون

در کنار بروز تحریکات پوستی لخته شدن خون یک عوارض ناخواسته در ام.آر.آی است، دراین مورد کنتراست ام.آر.آی ممکن است رگ های خونی را تحریک و منجر به لخته شدن خون شود . فیبروز سیستمی کلیوی ،تعریق و احساس خستگی نیز از دیگر عوارض جانبی محسوب می شوند .