بیژن زنگنه شامگاه سه‌شنبه (۱۹ مردادماه) در مراسم تودیع خود که با حضور مدیران ارشد صنعت نفت برگزار شد، اظهار کرد: در هشت سالی که گذشت ما در کنار هم روزهای سخت، تلخ و شادمانی را سپری کردیم و از فراز و نشیب‌های بسیاری با هم عبور کردیم، البته در این چهار سال دوم بیشتر روزها سخت و تلخ بود، اما با تلاش بسیار همسو با منافع مردم برای عبور از این دشواری‌ها به معنای واقعی آن جهاد کردیم، افرادی این مجاهدت‌های خاموش و پنهان را دیدند و کسانی هم نه تنها نخواستند این مجاهدت‌ها را ببیند بلکه آن را از مردم پوشاندند و حتی سعی در دگرگون جلوه دادن آنها کردند.

وی ادامه داد: من نمی‌خواهم قضاوت درباره مجاهدت‌های همکارانم در این مدت را به تاریخ بسپارم زیرا احاله کار به درازمدت بی‌انتهاست، اما اطمینان دارم که در کوتاه‌مدت مردم، منتقدان و وجدان‌های بیدار به واقعیت و حقیقت اعمال دست خواهند یافت. دستاوردهایی که در این شرایط استثنایی و بی‌مانند به دست آمد واقعا بی‌نظیر و افتخارآمیز بوده است.

گفتنی فراوان دارم

وزیر نفت با بیان اینکه در پاره‌ای از روزهای این چهار سال اخیر سخت‌ترین روزهای دوران خدمتم را سپری کردم و درد و رنج سوختن مغز استخوانم را احساس کردم، افزود: با توکل به خدا این روزها گذشت، امروز خرسندم و خدای متعال راشکر می‌گویم که این بار سنگین از دوش‌ام برداشته می‌شود. برای همکارانم که در آینده مسئولیت را به‌عهده می‌گیرند هم از صمیم قلب آرزوی توفیق می‌کنم.

بنا بر اعلام شاتا زنگنه ادامه داد: حرف‌های گفتنی فراوان دارم که نه اکنون و نه فردا قابل بیان نیست، البته آنها را خواهم نوشت، اما معلوم نیست چه زمانی منتشر شود، خدا می‌داند، شاید به کار جوانان ما بیاید.

وی با یادآوری اینکه در دوران مسئولیتم در وزارت نفت و دیگر بخش‌ها، سیاست‌هایی را با مشورت و فکر زیاد طراحی، تنظیم و ابلاغ کردم، اظهار کرد: بزرگترین سرمایه انسان و مدیر، عمر و وقتش است. وقت نباید تلف شود. حرف اضافه‌زدن، تکرار بیهوده، نوشتن و گفتن حرف‌های بی‌خاصیت آفتی است که گرفتار آن شدیم.

وزیر نفت ادامه داد: همچنان از سیاست‌هایی که با مشورت تدوین شده است، دفاع می‌کنم. نه اینکه این سیاست مطلق باشد چون محصول بشری است و قابل تغییر و اصلاح است اما هر سیاست و ایده‌ جدیدی مخالف دارد. مگر می‌شود تصمیم‌های اثرگذار گرفت و مخالف نداشت!؟

رفیق بازی نکردم، رودربایستی نداشتم

زنگنه با این توصیه به‌ویژه به جوانان که «هرگز از کیسه دولت برای خود رفیق درست نکنید»، گفت: من خیلی کم‌رفیق داشتم، رفیقان و دوستانم، همکارانم بودند. رفیق بازی نمی‌کردم، رفیق هزینه دارد، توقع دارد. یک مدیر ارشد نمی‌تواندرفیق‌بازی کند. من به‌خاطر مردم روابط و رفت و آمدهای خود را محدود کردم.

وی با تأکید بر اینکه من با هیچ فردی در دوران خدمتم رودربایستی نداشتم، تصریح کرد: می‌پذیرم که اشتباه‌های رفتاری وشخصی داشتم اما از سیاست‌هایی که اتخاذ کردیم دفاع می‌کنم، سیاست‌هایی که با عقل جمعی در زمانی که گرفته شد، درست بوده است.

وزیر نفت با بیان اینکه من بیشتر وقت خود را صرف «فکر کردن» کردم و از شما هم می‌خواهم اگر می‌خواهید در کار خود موفق باشید فکر کنید، طراحی مفهومی کنید، ایده‌پردازی کنید، افزود: ما در این مدت اینکارها را انجام دادیم و فکر می‌کنم مهم است.

گریه خاموش فراوان دارم

زنگنه به تعارض میان «محبوبیت» و «خدمت» اشاره کرد و با بیان اینکه من بین این دو «خدمت» را انتخاب کردم، اظهار کرد: آبرو را خدا می‌دهد و خودش هم بخواهد می‌گیرد. من نیامدم از پول بیت‌المال برای خودم محبوبیت درست کنم. من دربرابر ۸۵ میلیون ایرانی مسئولیت دارم و بار آن را بر دوش خود حس می‌کردم. من فقیری را می‌بینم گریه‌ام می‌گیرد، بارهاگفته‌ام گریه خاموش فراوان دارم. آدم‌هایی که تب تندی دارند احساسات‌شان هم قوی است. به‌خاطر مردم گریه زیاد می‌کردم و می‌کنم، من می‌بینم مردم چه گرفتاری‌هایی دارند.

وی با بیان اینکه من خود را در تمام آنچه که در جمهوری اسلامی ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون اتفاق افتاده مسئول می‌دانم، زیرا خودم را یک انقلابی می‌دانم و هستی، جوانی و زندگی‌ام را برای آرمان‌های انقلاب گذاشتم، تصریح کرد: من و نسل من به‌دلیل بیکاری به دولت نیامدیم، به‌خاطر اعتقاد و آرمان‌هایمان آمدیم و حاضر نیستیم از آرمان‌هایمان بگذریم، سربلندی مردم اصل آن آرمان‌ها بود.

وزیر نفت ادامه داد: من می‌خواهم ایران در جایگاه نخست منطقه باشد، وقتی می‌بینم اینطور نیست کلافه می‌شوم و زجر می‌کشم.

ناخواسته وارد «نبرد آخر» شدیم

زنگنه با تأکید بر اینکه من حاضر نیستم از پول دولت و بیت‌المال با وجود آنکه پول محبوبیت می‌آورد بگذرم و زیر بار آن نمی‌روم، یادآوری کرد: من در دوره‌ کاری بیش از ۴۰ ساله خود زیاد «زنده‌باد» برای یک عده و «مرده‌باد» برای همان عده یابرعکس آن را دیدم، نه برای «زنده‌باد» ارزش قائلم نه برای «مرده‌باد»، نه برای «زنده‌باد» کار کردم نه برای «مرده‌باد»، من برای آنچه اعتقادم بود کار کردم.

وی ادامه داد: البته بدان معنا نیست که باید کاری انجام داد که همه با آن مخالف باشند. حکومت‌گری قواعد دارد و باید درقالب این قواعد کار کرد و گرنه سبب اتلاف منابع می‌شویم و دود آن به چشم مردم می‌رود و درست نیست.

وزیر نفت با بیان اینکه ما در این هشت سال دستاوردهای بزرگی داشتیم، گفت: اواسط سال ١٣٩٨ در جمع صمیمانه‌فرماندهان مهندسی جنگ جهاد سازندگی بیان کردم که شرایط حاکم بر اقتصاد کشور از زمان جنگ هم سخت‌تر است. برای کسی در سن و سال من، شاید این آخرین فرصت‌ها برای جنگ باشد و من اسم این جنگ را «آخرین نبرد» می‌گذارم.

زنگنه با بیان اینکه ما ناخوادآگاه و ناخواسته وارد نبرد آخر شدیم، افزود: سال ١٣٩٦ برای نبرد با تحریم نیامده بودیم اما بر ما تحمیل شد؛ ما مردانه با ابتکار و خلاقیت بر خلاف عده‌ای که تنها ادعا کردند، ایستادیم و توانستیم سربلند باشیم.

بالاترین انضباط در مخفیانه‌ترین کار

وی با بیان اینکه «ما در دوران تحریم بیش از ۸۴ میلیارد دلار نفت و فرآورده نفتی فروختیم و یک بابک زنجانی درست نشد» افزود: بله، بسیاری می‌خواستند نفت بفروشند، اما اگر با آن ترتیب پیش می‌رفتیم اکنون صد بابک زنجانی روی دست‌ ما نبود. در حالی‌که یک بابک زنجانی هم درست نشد. می‌گفتند شجاعت ندارید، جسارت ندارید، جسارت برای چه؟ برای هدردادن پول مردم؟ زمانی ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان و اکنون حدود هزار میلیارد تومان پول یک کشتی نفت است. روی چه‌حسابی بدهیم عده‌ای ببرند؟ ما در مخفیانه‌ترین و پنهان‌ترین با بالاترین انضباط کار کردیم و هفت نفر از بالاترین رده‌ها پای همه اسناد را امضا می‌کردند و ما سربلند بودیم. این نبرد آخر ما بود که ان‌شاءالله این مسیر ادامه می‌یابد.

وزیر نفت به دیگر اقدام‌های انجام‌شده از جمله تحقق جهش‌های پتروشیمی، پوشش گسترده گازرسانی، شکل‌گیری ساختار جدید و هدفمند کار با دانشگاه‌ها، همینطور راه‌اندازی پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت، توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون و پارس جنوبی، ایفای مسئولیت‌های اجتماعی نفت، شکل‌گیری شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی، ساخت داخل و توجه به فناوری، بهبود ظرفیت و افزایش تولید پالایشگاه‌های نفت، میعانات گازی و ... اشاره کرد و گفت: با توسعه گازرسانی، اقدام محیط زیستی بزرگی برداشته شده است که در آینده، ثمره‌هایش بیشتر نمایان می‌شود، ضمن اینکه صدها شغل نیز به این واسطه ایجاد شده است.

می‌گفتند IPC بد است و PSA خوب!

زنگنه به تدوین الگوی جدید قراردادهای نفتی هم اشاره و اظهار کرد: کار زیادی در این زمینه انجام شد و جالب آنکه برخی از آنان که زمانی دنبال قرارداد مشارکت در تولید بودند و به ما می‌گفتند چرا قرارداد توسعه میدان گازی فرزاد را در این قالب امضا نمی‌کنید، با الگوی جدید قراردادهای نفتی مخالفت می‌کردند. به زعم آنان، مشارکت در تولید ایرادی نداشت، اما این الگوی قراردادی اشکال داشت. در آینده هم شخصا با هر قرارداد امتیازی، و مشارکت در تولید در نفت مخالفت خواهم کرد تا وقتی ظرفیت‌های مناسب‌تری وجود دارد، چرا قراردادهای امتیازی؟

نفت باید به‌صورت «فرست‌کلاس» اداره شود

وی در ادامه به بحث سرمایه انسانی پرداخت و گفت: انتقادهای بسیاری مبنی بر اینکه در این سال‌ها به سرمایه انسانی کمتر توجه شده، مطرح است. ابتدا درباره بازنشستگان عرض کنم که آنچه در توان‌مان بود انجام دادیم. حداقل حقوق بازنشستگان امروز ۸ میلیون تومان و میانگین حقوق‌شان نسبت به هشت سال پیش ۱۰ برابر شد؛ نمی‌گوییم ایده‌آل است اما تلاش‌مان را کردیم.

وزیر نفت ادامه داد: من همیشه گفته‌ام و باز هم می‌گویم نفت باید به‌صورت «فرست‌کلاس» و «متمدنانه» اداره شود؛ نه باتفکر ابتدایی. برای تشکیلات «فرست‌کلاس»، به افراد «فرست‌کلاس» نیاز است. مشکل اشتغال با استخدام دولتی رفع نمی‌شود.

زنگنه تصریح کرد: برای ایجاد اشتغال باید همان کاری انجام شود که در عسلویه و گازرسانی روستایی انجام شد و صدهاهزار اشتغال ایجاد کردیم و مردم دستشان در جیب خودشان بود و با عزت پول درآوردند نه اینکه به دولت تحمیل شوند. تولید ۶ میلیون بشکه نفت خام در روز، فعال کردن صنایع پتروشیمی، درست کردن پالایشگاه و صدها راه دیگر می‌تواند اشتغال‌زایی بالایی در کشور ایجاد کند. پولی که از درآمد نفت اضافه می‌شود حدود سالی ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار است که اگر سرمایه‌گذاری شود، مشکلی برای اشتغال وجود ندارد.

وی افزود: در عین حال تلاش‌هایی شد تا حقوق نیروهای غیررسمی عملیاتی تا ۸۰ درصد نیروهای رسمی افزایش یابد، طرح طبقه‌بندی مشاغل و همینطور بیمه تکمیلی برای نیروهای ارکان ثالث اجرایی شد. تشکیل مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت نیز از اقدام‌های بزرگی بود که با هدف ارزیابی و تقویت نهاد ساختار نفت انجام شد. دوره‌های دانشگاهی پاسخگوی بسیاری از نیازهای ما نیست و اگر درست کار شود، این مرکز می‌تواند در ساختن آینده‌ای بهتر برای صنعت نفت نقشی موثر ایفا کند.

دولت رئیسی هم جای مفسدان نیست

وزیر نفت با این توصیه که نفت باید حرفه‌ای اداره شود و نباید جولانگاه احزاب و گروه‌های سیاسی شود، تأکید کرد: سیاست‌های دولت به‌طور حتم باید در وزارت نفت پیاده شوند، اما معنایش آن نیست که اداره شرکت‌های نفت به دست وابستگان و پیوستگان احزاب و گروه‌های سیاسی بیفتد؛ زیرا چنین رویه‌ای ضربه‌های جبران‌ناپذیری به صنعت نفت وارد می‌کند. یکی دیگر از وصیت‌های مهم حرفه‌ای من این است؛ در جاهایی مانند صنعت نفت که مبادلات مالی بزرگ دارد، باید نسبت به فساد بسیار حساس بود. فساد مالی به فساد فرهنگی و اجتماعی و سیاسی هم منجر می‌شود. من با افرادی که فساد مالی یا اخلاقی داشتند کنار نمی‌آمدم. حالا هم بعضی فاسدها فکر می‌کنند دولت آقای رئیسی جای مفسدان است؛ خیر، دولت آقای رئیسی هم جای مفسدان نیست. باید دست از بیت‌المال کشید.

زنگنه به بعضی مدیران که همواره از جایگاه یا حقوق و مزایای خود گله دارند اشاره کرد و گفت: شما که در دولت مشغول به کار شده‌اید به انتخاب خود آمده‌اید؛ پس خود را با دیگران مقایسه نکنید. وقتی به دولت آمده‌ای نمی‌توانی بگویی فلانی در فلان شرکت خصوصی فلان‌قدر حقوق می‌گیرد. او آن راه را انتخاب کرده و شما این راه را. این نقطه آغاز فساد است. اگر گفتید حق ما بیش از این است، معنایش این است که می‌توانیم از راه دیگری این حق را بگیریم و این رویه، نه اخلاقی‌ است، نه دینی و نه قانونی.

کارهایی که نتوانستیم انجام دهیم

وی همچنین با بیان اینکه در این مدت کارهای بسیاری انجام شد اما کارهایی هم نتوانستیم انجام دهیم، اظهار کرد: برخی از کارها را شرایط بین‌المللی به ما اجازه نداد، برخی هم شرایط داخلی و عده‌ای از افراد نگذاشتند؛ ما شاهد رشدیک چپ جدید غیرتئوریزه‌ شده در کشور هستیم که در بعضی مناطق هم قوی هستند که این موضوع را در همین حد در اینجا می‌گویم، شاید در جایی آنها را بنویسم.

وزیر نفت با اشاره به اینکه من همیشه اعتقاد داشتم و دارم که باید افزایش جهشی تولید نفت خام را همراه با افزایش ضریب بازیافت نفت انجام دهیم و رسیدن به تولید ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز را کاری واجب برای کشور می‌دانم، تصریح کرد: ما در این مرحله برای بازگشت کامل به بازار فرصت پیدا نکردیم، یک بار در سال ۹۵ بازگشتیم و این‌بار دیگر فرصت نبود و نتوانستیم. ان‌شاءالله دوستان بعدی این کار را می‌کنند، ما هم زمینه‌هایش را ایجادکردیم.

زنگنه با بیان اینکه فشارافزایی پارس جنوبی را در قرارداد با توتال و شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی) آغاز کردیم اما ناتمام ماند، گفت: ما مقدمات این کار را با قراردادهایی با اوتی‌سی OTC آغاز و مطالعاتی تهیه کرده‌ایم و امیدوارم ادامه یابد.

وی ادامه داد: شرایط تحریم اجازه اصلاح پایدار روابط مالی میان دولت و شرکت ملی نفت را به ما نداد زیرا روابط مالی بین دولت و شرکت ملی نفت روابط مغشوشی است و ناکارآمد است و این باید درست شود و از واجبات است.

وزیر نفت با تأکید بر اینکه برای سیستم توزیع سوخت و برندها بسیار تلاش شد اما خیلی موفق نشدیم، ادامه داد: من سیستم توزیع سوخت کشور را شایسته این کشور نمی‌دانم و روزآمد نیست اما به دلایلی که بخشی هم منافع افراد بود، امکان‌پذیر نشد.

دفنِ قانون رفع موانع تولید

زنگنه با بیان اینکه گام بسیار بلندی که در تصویب ماده ۱۲ رفع موانع تولید برداشته شد یک شاهکار برای بهینه‌سازی بود، گفت: جز در گازرسانی به روستاها و صنایع به دلیل مشکلاتی که پیش آمده به‌ویژه یارانه‌ها، این قانون در عمل دفن شد. این از موضوعاتی بود که خدمت آقای رئیسی هم عرض کردم که این قانون را احیا کنید؛ نزدیک به ۸۰ میلیارد دلار در سال ١٣٩٨ یارانه انرژی پنهان به مردم داده شد و این موضوع بسیار مهمی است و باید از طریق سازوکار بهینه‌سازی کمک کنیم که کاهش یابد.

وی همچنین به پیگیری سیستم تعمیر و نگهداری تأسیسات نفت اشاره کرد که به دلایلی انجام نشد و افزود: نظر داشتیم که‌ برای هزینه کرد در بهداشت و درمان صنعت نفت کارفرما تعریف شود و از این وضع در آید که عده‌ای با جوسازی نگذاشتند.

وزیر نفت با بیان اینکه بخش بزرگی از کارهای امانی کاهش یافت اما بخشی از آن نشد، به موضوع ورزش هم اشاره کرد و گفت: همکاران من در نفت و در حوزه ورزش بسیار تلاش کردند اما همراهی نداشتیم.

زنگنه تصریح کرد: اصلاح اقماری در خشکی نیز از مسائلی بود که خیلی تلاش کردیم اما همه با هم متحد بودند که نگذارند این کار شود؛ این کار در بلندمدت بسیار به ضرر خانواده‌ها و بهره‌برداری است اما متأسفانه آن‌طور که می‌خواستم نشد.

وی با بیان اینکه در مجلس هر ساله نفت را شامل شماری قانون که مشمول آن نبود، کردند که با این قوانین نمی‌شود نفت را اداره کرد، گفت: این موضوع را به تازگی هم در نامه‌ای به مقام معظم رهبری نوشتم. تولید ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز با این روش نمی‌شود و نفت به‌دلیل اینکه می‌تواند در کشور تحول ایجاد کند، باید مستثنی باشد.

وزیر نفت ادامه داد: تجارب و جمع‌بندی‌های ما با بحث‌های زیادی که در داخل شرکت‌های مختلف انجام شده است در قالب چند سند برای آیندگان تنظیم شده است و خدمت دولت بعدی دادیم.

هر کمکی که بتوانم به دولت آینده می‌کنم

زنگنه با اشاره به اینکه من بارها اعلام کردم و گفتم که هر کمکی که دولت آینده بخواهد به‌خاطر ایران و سربلندی ایران انجام می‌دهم، تصریح کرد: شرایط کشور خطیر است، به‌خاطر وحدت ملی، به‌خاطر تمامیت ارضی، به خاطر ملت و کاهش درد و رنج مردم که من مدت‌هاست دیگر نمی‌گویم بهبود زندگی مردم، می‌گویم کاهش درد و رنج مردم، هر کمکی که بتوانم می‌کنم و هیچ توقعی هم ندارم.

زنگنه با تأکید بر اینکه از هیچ‌کس دلخوری ندارم و هر کسی به من بدی کرده را می‌بخشم و حلال می‌کنم، افزود: اما کسانی که مردم را نسبت به اعمال ما بدبین کردند و ما را دزد و خائن به کشور خطاب کردند و ذهن مردم را خراب کردند که این فقط یک مسئله شخصی نیست، اینها یک نظام و ساختار را خراب کرده‌اند و این حق‌الناس است و حق عمومی را ضایع کردند؛ اینها فکر نکنند با رضایت و حلال کردن من مسئله تمام می‌شود، راه سختی دارند و باید آن را حل کنند.

حلالم کنید، نفت را به شما می‌سپارم

وی با قدردانی از همه همکاران چه آنهایی که حاضرند و چه آنها که غایبند، گفت: از همه بابت بداخلاقی‌هایی که دارم، عذرخواهی می‌کنم و خواهش می‌کنم من را حلال کنید و ببخشید. فردی که ۷۰ سالش می‌شود دیگر نمی‌تواند اخلاقش را تغییر دهد. ممکن است با افراد بداخلاقی یا نگاه تند کرده باشم یا برداشت دیگری از صحبت‌هایم شده باشد اما من قصد توهینی نداشته‌ام.

وزیر نفت با بیان اینکه می‌پرسند پس از وزارت نفت به چه کاری مشغول خواهید شد، ادامه داد: من یک معلم دانشگاه هستم و در دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه فنی تهران مستقر می‌شوم و اگر کلاسی گذاشته شد، تدریس خواهم کرد و خاطرات و تجربه‌هایم را می‌نویسم.

زنگنه در پایان گفت: من نفت را به شما دوستان می‌سپارم و شما را به خدا می‌سپارم. خوشحالم که این بار سنگین را شرافتمندانه به زمین گذاشتم، اما هم به آینده امیدوارم و هم نگران؛ زیرا مشکلات را می‌دانم. امیدوارم دولت بر چالش‌ها غلبه کند. همه شما هم به‌خاطر سربلندی کشور همکاری کنید تا بتوانیم این دوران سخت را بگذرانیم و کشور را از مشکلات عبور دهیم. از لطف همه شما تشکر می‌کنم، خدا به همه شما و خانواده‌هایتان سلامتی دهد.