اگرچه به دلیل نوسان بازار اعلام درصدی مشخص برای افزایش قیمت خودرو ممکن است اندکی با ارقام واقعی فاصله داشته باشد اما، حتی با استناد به آمارهای رسمی میانگین قیمت خودرو از ابتدای سال جاری، در مقایسه با سال گذشته بیش از ۴۰ درصد بوده است

بازار خودرو در انتظار اصلاح توسط دولت سیزدهم

دولت سیزدهم بر سر کار آمده و حالا بازار خودرو در انتظار اصلاح روش قیمت‌گذاری است. اینکه یک بار برای همیشه، قیمت خودرو بر اساس حاشیه بازار تعیین شود نه با روش دستوری قیمت‌گذاری.

اصلاح روش قیمت‌گذاری، در واقع نزدیک شدن قیمت نهایی خودرو، به نرخ تورم است.

طی سال‌های گذشته تا به امروز، به دلایلی، قیمت خودرو در بازار واقعی نبوده است. به بیان بهتر، همواره اختلاف چشمگیری در خصوص قیمت خودرو از درب کارخانه تا بازار وجود داشته و به همین علت، خودروسازان بزرگ، از دولت جدید، انتظار اصلاح این روند را دارند. قیمت روز خودرو، بخصوص از سال ۹۷ در حالی رو به افزایش است به باور بسیاری از فعالان بازار خودرو، قیمت روز خودرو از حالت منطقی و اصلی خود خارج شده است. برای مصداقی‌تر شدن این گفته می‌توان به قیمت انواع رانا پلاس، محصولات گروه صنعتی ایران خودرو و شرکت خودروسازی سایپا، اشاره کرد.

قیمت ماشین رانا پلاس: ۲۵۵.۰۰۰.۰۰۰ تومان
قیمت ماشین ساینا: ۱۶۸.۰۰۰.۰۰۰ تومان
قیمت ماشین دنا پلاس: ۳۱۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان
قیمت ماشین برلیانس h۳۳۰: ۴۴۲.۰۰۰.۰۰۰ تومان

آخرین قیمت خودروهای داخلی و خارجی، حکایت از حرکت بازار خودرو، روی خط افزایش قیمت دارد. برای مثال، رانا پلاس به ۲۵۵ میلیون تومان رسیده است و در صورت افزایش نرخ دلار، گران‌تر خواهد شد. در صورت تصمیم تیم اقتصادی دولت سیزدهم مبنی بر اصلاح روش قیمت‌گذاری خودرو می‌تواند انتظار داشت که نرخ بازار خودرو به تعادل برسد. حال اما آخرین قیمت خودروهای داخلی و خارجی همچنان رو به افزایش است.

فرمول قیمت‌گذاری خودرو

آنطور که شورای رقابت و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به توافق نظر رسیده‌اند، برای تعیین سقف قیمت نهایی خودرو، میزان نوسان نرخ تورم در بازه زمانی یک ساله در نظر گرفته می‌شود.

علاوه بر این، بر اساس تورم یک ساله اعلام شده توسط بانک مرکزی و پس از کسب تورم‌های اعمال شده قبلی در بهار و تابستان سال گذشته، سقف افزایش قیمت برای گروه صنعتی ایران‌ خودرو، ۸.۲ درصد و برای شرکت خودروسازی سایپا، ۸.۹ درصد تعیین شد.

بر همین اساس قیمت‌های اعلام شده برای خودروهای مشمول دستورالعمل قیمت گذاری شورای رقابت، تا پایان شهریور ۱۴۰۰ اعمال و اجرا شده است. شورای رقابت همچنین اعلام کرده است: تا پایان شهریور ماه سال جاری(۱۴۰۰)، در فرمول قیمت‌گذاری خودرو، تورم سال ۹۶ مورد محاسبه قرار خواهد گرفت.

به طوری که برای محصولات گروه صنعتی ایران خودرو، تورم سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ مورد بررسی قرار گرفته و در فرمول قرار می‌گیرد تا مشخص شود که تورم تولید، چند درصد خواهد بود.

در حالی که خودروسازان سال‌هاست آزادسازی قیمت خودرو را دارند وزارت صنعت، معدن و تجارت اما در برنامه توسعه صنعت خودرو تا ۱۴۰۴، این موضوع را مشروط بر تولید محصولات با کیفیت بالا، به ویژه در حوزه مدل‌های برقی و کم مصرف کرده است.

در این برنامه، دو مدل برای شیوه تعیین قیمت خودروهای داخلی در نظر گرفته شده که اجرای آن کمی پیچیده است و به پروسه‌ای طولانی نیاز دارد.

روش‌های قیمت‌گذاری مبتنی بر عرضه و تقاضا و قیمت تمام شده، با ملاحظات ترغیبی و تشویقی، سیاست جدیدی است که وزارت صمت برای حل چالش قیمت‌گذاری خودرو در نظر گرفته است.

شیوه اول که بسیار هم مورد توجه قرار گرفته است، قیمت‌گذاری بر اساس عرضه و تقاضا است. خودروهای آپشنال، کم مصرف‌ها، شاسی بلندها، مشمول این شیوه خواهند شد. این در حالی است که شورای رقابت با این شیوه نیز مخالف است و همچنان بر قیمت‌گذاری دستوری اصرار دارد.

چرا ماشین صفر بر خرید و فروش خودروهای کارکرده اثر دارد؟

قیمت‌گذاری دستوری خودرو در حالی به یکی از چالش‌های اساسی در صنعت و بازار خودرو تبدیل شده است که به نظر می‌رسد، اعتماد چندانی به حاشیه بازار نیز وجود ندارد. وقتی قیمت ماشین صفر بالا رود، این روند بدون شک بر خرید و فروش خودروهای کارکرده نیز اثر دارد. مثال این گفته را می‌توان در سایت خرید و فروش ماشین دست دوم دید.

از سوی دیگر این روزها سایت خرید و فروش ماشین دست دوم تاثیر قابل توجهی بر روند خرید و فروش ماشین دارد. آخرین قیمت خودروهای داخلی و خارجی در سایت خرید و فروش ماشین دست دوم، حکایت از افزایش تورم نرخ بازار خودرو دارد.

این روزها خرید ماشین، در حالی به چالش اصلی بسیاری از دهک‌های درآمدی جامعه تبدیل شده است که در حال حاضر اختلاف قیمت برخی خودروهای صفر از درب کارخانه تا بازار، بیش از ۱۰۰ میلیون تومان است.

نظارت بر بازار خودرو تشدید شود

حال اگر کندی عملکرد نهادهای نظارتی را بر این روند اضافه کرد، می‌توان دریافت که به چه دلیل قیمت ماشین صفر بر خرید و فروش خودروهای دست دوم تاثیرگذار است. بدیهی است که نمی‌توان جو روانی تورم حاکم بر اقتصاد ایران را در این‌ باره نادیده گرفت. از همین رو بازار خودرو در ایران از اصلاح روش قیمت‌گذاری گرفته تا برنامه‌ریزی، نیازمند اصلاح توسط دولت سیزدهم است.

به بیان بهتر، به دلیل لجام گسیختگی شاخص‌های اقتصادی در ایران، در مواقعی چاره‌ای به جز دخالت دولت در قیمت‌گذاری، بخصوص در بازار خودرو، نیست. هرچند تجربه بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، در این‌باره متفاوت است.

خواسته خودروسازان از شورای رقابت، کشف قیمت نهایی خودرو در حاشیه بازار است که شاید به این واسطه تغییری در آخرین قیمت خودروهای داخلی و خارجی ایجاد شود.

اردیبهشت‌ماه سال جاری، وقتی شورای رقابت اعلام کرد: خودروسازان مجاز به افزایش قیمت محصولات خود بیش از ۸.۹ درصد نیستند، دوباره حرف و حدیث‌ها در این‌باره که آیا قیمت نهایی خودرو باید از سوی شورای رقابت تعیین شود یا حاشیه بازار، بالا گرفت.

زمستان سال گذشته بود که رضا شیوا رییس شورای رقابت اعلام کرد در فرمول جدید قیمت گذاری خودرو بر اساس پاسه تورم نیست. برای این منظور ملاک اصلی برآورد قیمتی است که در بازار دیده می‌شود. حالا بسیاری از کارشناسان خودرو به این شیوه انتقاد دارند و می‌گویند: «ملاک تعیین قیمت خودرو نباید بر اساس دلالی شکل بگیرد و بهترین شیوه، در نظر گرفتن نرخ تورم است.»