بررسی عملکرد هشت ساله دولت تدبیر و امید در حوزه حمل و نقل ریلی نشان می‌دهد که رشد برخی شاخص‌های مهم این حوزه‌ نامطلوب بوده است.

این موضوع در حالی رخ داده است که که توسعه روزافزون و تمرکز بر مدل حمل و نقل ریلی در دولت های یازدهم و دوازدهم همواره به عنوان هدفی جدی و مورد پیگیری مطرح می‌شد‌ به طوری که دولت قبل، مهمترین تمرکز خود در حوزه حمل و نقل را بهبود وضعیت حمل و نقل ریلی کشور چه از منظر توسعه‌ای و چه از منظر عملکردی عنوان می‌کرد، این در حالی است که تاکید سیاست‌های بالادستی نیز بر اهمیت این موضوع اضافه می‌کرده است.

* عدم تحقق اهداف بالادستی و افت شاخص‌های موجود

مطابق با سیاست‌های کلی نظام در حوزه حمل و نقل و همچنین سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه که در سال پایانی آن قرار داریم، هدف گذاری کشور، تخصیص سهم بهینه از مجموع حمل بار و مسافر داخلی و خارجی به حوزه حمل و نقل ریلی بوده است‌ به طوری که باید تا افق 1404، سهم حمل بار و حمل مسافر ریلی از مجموع حمل بار و مسافر کشور به ترتیب به 30 و 20 درصد افزایش پیدا کند که هم اکنون فاصله معناداری با این اهداف وجود دارد.

جدا از عقب ماندگی شبکه حمل و نقل ریلی کشور در نیل به اهداف تعیین شده، ‌علاوه بر آنکه بهبودی در وضعیت موجود اتفاق نیافتاده است، شاخص‌های عملکردی،‌ افت در بهره‌برداری از شبکه حمل و نقل ریلی کشور را نشان می‌دهد.

* وضعیت‌ فعلی لکوموتیو‌داران در شبکه حمل و نقل ریلی

‌در بخش لکوموتیو‌، از آغاز تا پایان سال 1399 تعداد لکوموتیوهای در گردش از 644 دستگاه به 611 دستگاه و تعداد لوکوموتیوهای در سرویس از 580 دستگاه به 533 دستگاه کاهش یافته است که ‌به ترتیب 5 و 8 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

در حال حاضر یکی از معضلات راه‌آهن، کمبود لوکوموتیو گرم در نواحی است که مالکان واگن و صاحبان بار را با بحران روبه‌رو کرده است.

* مطالبه 400 میلیارد تومانی مالکان خصوصی لکوموتیو از راه‌آهن

در این‌باره، ‌محمد جواد شاهجویی، کارشناس حمل و نقل ریلی می‌گوید: ‌مشکلات کشنده‌های ریلی به عوامل مختلفی از جمله تحریم‌ها، کمبود قطعات، اقتصاد ضعیف ناشی از بهره‌وری پایین گره خورده است، در عین حال یکی از بزرگ‌ترین مشکلات فعلی مالکان خصوصی لکوموتیو که مالک 30 درصد ناوگان کشش کشور هستند، انباشت مطالبات آنها از سوی شرکت راه‌آهن به میزان حدود 400 میلیارد تومان در شرایط فعلی اقتصاد کشور است.

* ضرورت اعطای مجوز بهره‌برداری از شبکه به بخش غیردولتی طبق قانون

وی اظهار کرد: در سال 1399 به نرخ روز‌ تقریباً 2000 میلیارد تومان سرمایه لکوموتیو کشور زمین‌گیر شده که نمی‌توان از آنها بهره برد‌‌، تعداد لکوموتیوهای معادل کشور در ابتدای سال 1398‌ رقم 707 دستگاه بود، اما در خرداد 1400 به رقم 668 دستگاه رسید این در حالی است که طی این مدت 35 دستگاه لکوموتیو جدید نیز به ناوگان ریلی کشور اضافه شده است.

این کارشناس حمل و نقل ریلی بیان کرد: بدون شک زمین‌گیر شدن لکوموتیوها‌ در کشور به معنای از کار افتادن همه ارکان این شبکه مهم در کشور است و حمل و نقل ریلی کشور در صورت ادامه روال موجود، به طور کامل از چرخه اقتصاد ملی خارج خواهد شد.

شاهجویی افزود: مهمترین راهکار برای بهبود وضعیت شبکه حمل و نقل ریلی کشور ایجاد عرصه مناسب برای ورود مردم به مدیریت و بهره‌برداری از این شبکه است، بهترین مدل برای انجام این کار، اعطای مجوز بهره برداری از محورهای ریلی و همچنین مدیریت سیر و حرکت ناوگان ریلی به مردم و بخش خصوصی است.

وی تأکید کرد: قوانین لازم برای انجام این کار در کشور وجود دارد و در صورت اجرای درست می‌تواند حمل و نقل ریلی را به جایگاه اصلی خود در اقتصاد کشور بازگرداند.