اگرچه امروز حضور زنان ورزشکار ایران در تیم های باشگاهی خارجی یک اتفاق عادی محسوب می شود اما شاید 8 سال پیش این موضوع می توانست عجیب ترین خبر روز باشد.هیچ شکی وجود ندارد که پیوستن مائده برهانی به تیم والیبال "شومن‌کلاب" به عنوان اولین لژیونر تاریخ والیبال زنان و حضور شبنم بامتی در لیگ سوئد و رقم خوردن اولین نقل و انتقال تاریخ فوتبال زنان جزو مهم ترین اتفاقات مربوط به لژیونر شدن زنان ورزشکار ایران محسوب می شود.با این حال در سال های اخیر در رشته های مختلف زنان ایران موفق شدند نظر خارجی ها را جلب کنند و پا را فراتر از مرزهای ایران بگذارند. شاید در نگاه اول این نشان از پیشرفت ورزش زنان داشته باشد اما بررسی ها نشان می دهد درصد زیادی از این نقل و انتقالات؛ نه همه آن ها نشان دهند توسعه نیست.

در ادامه نگاهی به زنان ورزشکاری که در حال حاضر یا چند سال پیش لژیونر بودند خواهیم داشت.

والیبال

مینا روستا در باداخوس اسپانیا، زهرا مغانی در بروسنو اسلواکی، نگین شیرتری در آوس پرتغال، مهتاب رحمانی و مونا دریس محمودی در بوایشتا پرتغال ، سودابه باقرپور در نواگوریکا اسلوونی توپ می زنند و جزو لژیونرهای فعلی والیبال زنان ایران محسوب می شوند. پیش از این مونا آشفته، مائده برهانی، زینب گیوه هم سابقه عضویت در تیم های خارج از ایران را داشته اند. مائده برهانی دی ماه 1395 به تیم شومن کلاب بلغارستان پیوست و دوسال بعد هم راهی کوچرن ترکیه شد. گیوه چند روز بعد از برهانی به جمع بازیکنان تیم بلغارستانی اضافه شد تا او هم لقب دومین لژیونر والیبال را به دست آورد.

فوتبال

غزاله صالحی پور در خوونتود تورمولینوس اسپانیا، یاسمن فرمانی در شارلروا بلژیک و مریم یکتایی در بشیکتاش ترکیه جزو لژیونرهای مطرح حال حاضر فوتبال زنان ایران به حساب می آیند. گلنوش خسروی هافبک تیم ملی که لقب جوان ترین لژیونر زنان را به دست آورد قبل از شیوع کرونا به کوناک بلدی اسپور ترکیه پیوست اما به دلیل مشکلاتی که به خاطر پاندمی ایجاد شد به صورت قرضی به وچان کردستان و فوتبال ایران برگشت. صبا سلیمی فوتبالیست ایران راهی لیگ آذربایجان و تیم مارخال‌شکی این کشور شد. او پیش از این هم مدتی در لیگ عراق توپ می زد. زهرا قنبری هم جزو فوتبالیست هایی است که سابقه لژیونر شدن را دارد.

فوتسال

زوج تاثیرگذارو مهم تیم ملی فوتسال زنان ایران فصل گذشته را در لیگ کویت سپری کردند و اتفاقا جدالشان در نیمه نهایی حواشی زیادی هم داشت. فرشته کریمی در القادسیه و نسیمه غلامی در الفتات به میدان رفتند که در پایان لیگ کریمی با القادسیه شد و غلامی و تیمش هم به نایب قهرمانی اکتفا کرد. اعظم آخوندی دیگر فوتسالیست زن ایرانی بود که در لیگ های عربی بازی کرد. او در ترکیب الزورا عراق به میدان رفت و به مقام سومی هم رسید.

یکی دیگر از معضلات امروز، استفاده از کلمه "لژیونر" در ورزش زنان و حتی ایران است که بعضی با سو استفاده از این موقعیت تا جایی که می توانند به منفعت می رسند. حتی دیده شده ورزشکاران خلاف واقعیت، حضور در کمپ تمرینی یک کشور را به نام لژیونر بودنشان می گذارند و حتی از نظر مالی و حمایتی با همین ادعا نفع زیادی را کسب می کنند.

دوچرخه سواری

ماندانا دهقان اولین لژیونر تاریخ دوچرخه سواری زنان ایران بود که توانست با تیم الاصیل امارات قرارداد امضا کند. دهقان تاریخ سازی خود را ادامه داد و این بار راهی تیم مکس واترزلی هلند شد. او با این قرارداد تبدیل به اولین زن محجبه ای شد که با تیم اروپایی قرارداد امضا می کند. بعد از دهقان، پریسا مجنونی با تیم VIB (بحرین - اسپانیا) قرارداد امضا کرد و راهی این تیم شد.

هندبال

اسرا زندی همراه با شقایق باپیری دو لژیونرهندبال هستند که در لیگ عراق به میدان می روند. زندی با یانه اردبیل قهرمان لیگ شد و باپیری هم با عملکرد خوب در ئافرتان اربیل عنوان خانم گلی را با 70 گل زده به دست آورد.

پینگ پنگ

ندا شهسواری و خواهرش سارا حدود دو ماه پیش در لیگ اعراب به میدان رفتند که ندا برای تیم قطر و سارا در قالب تیم جنوب عراق در این رقابت ها حاضر شدند . بعد از این رقابت ها ندا شهسواری به تیگن آنکارا در سوپر لیگ ترکیه پیوست.

ووشو

الهه و سهیلا منصوریان جزو مطرح ترین ووشوکاران زن ایران و آسیا محسوب می شوند که در لیگ چین (تیم چانگ چونگ) مبارزه کردند و جزو ووشوکارانی هستند که مدتی لژیونر بودند.

لژیونرهای واقعی یا نمادین؟!

با وجود اسامی پرتعدادی که لقب لژیونر را یدک می کشند اما باید گفت که هیچ یک از این لژیونرها نه در تیم خوبی عضویت دارند و نه در سطح قابل توجهی رقابت می کنند. درواقع در بعضی از رشته ها همچون والیبال یا فوتبال و ... این انتظار نمی رود که تیم های درجه یک یا حتی درجه دو کشورها به خصوص در اروپا خواهان جذب زنان ایران باشند.

یکی از مهم ترین دلایل افزایش تعداد لژیونرهای زن مربوط به بالا رفتن قیمت ارز و دریافت دستمزدهای منظم خارج از کشور است. یعنی به این دلیل که در کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه مشکلی برای پرداخت حقوق وجود ندارد و شاید رفاه نسبی هم برقرار باشد ورزشکاران ترجیح می دهند راهی این لیگ ها شوند. این اتفاق حتی در بخش مردان هم رخ می دهد؛ بازیکنانی نظیر علی قربانی و حجت حق وردی که حتی در تیم های باشگاهی خود هم جایگاه ثابتی در ایران نداشتند اما بعد از پیوستن به لیگ آذربایجان حالا در ترکیب اصلی تیم ملی این کشور به میدان می روند!

نسیمه غلامی زمان پیوستن به لیگ کویت صراحتا اعلام کرد که دستمزد ایران با این کشور قابل مقایسه نیست و برای یک فصل حدود 5 برابر لیگ داخلی دستمزد می گیرد. او در این باره گفته بود: "لیگ ایران واقعا قوی است اما از نظر مزایا قابل قیاس با کویت نیست. در اینجا به بازیکنان خیلی اهمیت می‌دهند و همه امکانات لازم برای من فراهم شده است. مسوولان تیم الفتات کویت طوری با من رفتار می‌کنند که تنها دغدغه‌ام بازی کردن باشد و تنها به تیم فکر کنم. یعنی دغدغه مسکن، تغذیه و امکانات دیگر را ندارم. قبل از اینکه به کویت بیایم مسوولان این تیم همه کارهای لازم جهت حضورم در این کشور را انجام دادند و با اینکه ۲ یا سه سال است که لیگ کویت راه اندازی شده است اما خیلی حرفه‌ای عمل می‌کنند و واقعا امکاناتی عالی دارند."

مثال دیگر در این باره به تیم فوتبال زنان شالرلوا بلژیک باز می گردد که سابقه طولانی هم در این کشور ندارد و تعداد سال های فعالیت رسمی اش حتی به اندازه انگشتان یک دست هم نیست.یاسمن فرمانی لژیونری است که با این تیم قرارداد دارد. باوجود اینکه فوتبالیست ایران یک بازیکن شایسته و توانمند به حساب می آید اما با توجه به حرفه ای بودن و سطح کیفی باشگاه، این انتقال نشان دهنده پیشرفت فوتبال زنان نیست.

این اتفاق برای هندبالیست های زن هم رخ داده جایی که ملی پوش ایران خانم گل لیگ عراق می شود؛ لیگی که اصلا مشخص نیست چه کیفیتی دارد!

مهتاب رحمانی که به تازگی به تیم والیبال بواویشتای پرتغال پیوسته درباره این انتقال گفت: "شناخت کاملی از این تیم ندارم، اما چند فیلم از بازی هایشان را دیده ام که نشان می دهد سطح والیبال زنان آنها از ما بالاتر است." این در حالیست که تیم ملی زنان پرتغال در رنکینگ جهانی جایگاه پایین تری از ایران دارد و قبل از سال 2019 در اتفاقی عجیب چند سال را بدون انجام بازی سپری کرد! البته این جایگاه بالاتر ایران معنادار نیست و در آخرین رنکینگ ایران 58 و پرتغال جایگاه 59 را در اختیار دارند. همین چند نکته کوتاه نشان می دهد که لژیونرهای ایران صرفا به دلیل بازی در لیگ بهتر راهی خارج از کشور نمی شوند و گاهی مقصد آن ها کشورهایی است که جایگاهی بسیار پایین تر از مسابقات ایران را دارند.

اقدام برای لژیونر شدن!

گاهی نه یک باشگاه یا استعدادیاب هایش بلکه خود بازیکن برای لژیونر شدن اقدام می کند و فیلم بازی هایش را برای باشگاه ارسال می کند که این اتفاق با حضور یک واسطه ای رخ می دهد که اتفاقا مبلغ قابل توجهی هم دریافت می کند. سارا ظهرابی نیا یکی از ملی پوشان ایران با تایید این موضوع گفت: "برای لژیونر شدن اشخاص قابل اعتمادی نداریم تا به آنان اتکا کنیم. در این موضوع افرادی هستند که تنها به دنبال منافع شخصی خود هستند. این قضیه بیشتر در باشگاه‌ها اتفاق می‌افتد و برخی به بازیکنان فقط وعده می‌دهند اما کاری انجام نمی‌دهند. اینکه بازیکنی خودش برای لژیونر شدن اقدام کند، درست نیست و اینگونه ارزش ندارد. خیلی‌ها می‌گویند که ما شما را از ایران رد می‌کنیم و بعد مبلغ هنگفتی از بازیکن دریافت می‌کنند و پس از آن می‌گویند که نتوانستیم کاری انجام بدهیم و آن بازیکن را دست به سر می‌کنند. بازیکنان باید تصمیم بگیرند که از چه طریقی از ایران بروند و در تیم‌های خارجی لژیونر شوند. رفتن مهم نیست بلکه شیوه رفتن اهمیت دارد. خیلی از بازیکنان از ایران رفتند و به مشکل برخوردند."

ولع دیده شدن در فضای مجازی!

یکی دیگر از معضلات امروز، استفاده از کلمه "لژیونر" در ورزش زنان و حتی ایران است که بعضی با سو استفاده از این موقعیت تا جایی که می توانند به منفعت می رسند. حتی دیده شده ورزشکاران خلاف واقعیت، حضور در کمپ تمرینی یک کشور را به نام لژیونر بودنشان می گذارند و حتی از نظر مالی و حمایتی با همین ادعا نفع زیادی را کسب می کنند. در موارد دیگر شاید واقعا یک ورزشکار به تیم خارجی رفته باشد اما هیچ گاه از کیفیت لیگ یا مقصد صحبتی به میان نمی آید.این در حالی است که شخص با استفاده از همان لقب لژیونر درخواست های مختلفی را مطرح می کند و حتی در رسانه ها و فضای مجازی با تاکید دائم روی این اتفاق باعث می شود توجه ها جلب شود و افزایش فالوور و پیامدهای مثبت دیگر را از این فضاسازی به دست می آورد.

با وجود اینکه تک تک دختران ورزشکار ایران در شرایط دشوار و نابرابر به جایگاه بزرگی در رشته های خود رسیده اند و کمتر تیمی در دنیا حاضر می شود از زنان محجبه استفاده کند اما گاهی استفاده از کلمه فرانسوی لژیونر در لفظ درست است اما در عمل نه نشان از پیشرفت یک ورزشکار دارد و نه مسیری برای بالابردن سطح کیفی. تقریبا می توان گفت هیچ نمونه ای از ورزشکاران وجود ندارد که بعد از پیوستن به یک تیم معمولی خارجی مسیر پیشرفت را در پیش گرفته باشد و حتی به تیم بزرگتری بپیوندد.

نسیمه غلامی: فوتسال کویت از ایران ضعیف تر است اما شرایط خوبی برای توسعه دارند

نسیمه غلامی کاپیتان با سابقه تیم ملی فوتسال ایران درباره تجربه بازی در مسابقاتی خارج از ایران گفت: با وجود اینکه ما در عرصه ملی بازی های بین المللی زیادی انجام دادیم اما حضور در باشگاهی خارج از کشور یک تجربه جدیدی بود که به نظرم خیلی به من کمک کرد. واقعا لیگ کویت خیلی خوب بود و از نظر امکانات شرایط قابل توجهی دارند. اینکه شما بتوانید در فضای جدید و کاملا متفاوت بازی کنید در افزایش تجربه تاثیرگذار است.

او در پاسخ به این سوال که آیا شرایط فنی لیگ این کشور قابل مقایسه با ایران است یا نه؛ گفت: چندین بار اعلام کردم که آن طور که می گویند لیگ کویت ضعیف نبود. قبول دارم که سطح فوتسال زنان ایران بسیار پیشرفته تر از کویت است اما این کشور برنامه رشد خوبی دارد و به نظرم الان هم خیلی توسعه پیدا کرده اند. هر کشوری پیشرفت را از یک جایی اغاز می کند و فکر می کنم کویت خیلی خوب در حال طی کردن مسیر توسعه است و ما دیدیم که حتی از خانم شهرزاد مظفر هم استفاده کردند که این موضوع خیلی به آن ها کمک کرد.

غلامی در ادامه صحبت های خود گفت: قطعا در دوره های بعد این لیگ بازیکنان خارجی بیشتری را جذب می کند و این بازیکنان با کیفیت می توانند باعث توسعه بیشتر شوند. به نظرم چند سال بعد این تیم چه در عرصه باشگاهی و چه ملی پیشرفت قابل توجهی خواهد داشت.