قیمت مسکن در سال های اخیر به شدت رو به رشد گذاشته است. قیمت مسکن در چند سال گذشته به شکل افسارگسیخته ای بالا رفته است. قیمت مسکن به حدی گران شده که خانه دار شدن برای بسیاری از ایرانیان به یک آرزو تبدیل شده است. قیمت مسکن بر اثر رشد شدید نرخ زمین و افزایش محسوس قیمت دلار در سال های اخیر بالا رفته است. فرشید ایلاتی، کارشناس بازار مسکن در گفت و گو با رکنا تاکید دارد که عرضه بیشتر زمین های شهری، موجب تثبیت و کاهش تدریجی قیمت مسکن در میان مدت خواهد شد.

طرح مسکن ملی دیگر نمی تواند اقشار کم درآمد را خانه دار کند

در شرایطی که در سال 96 و پس از چهار سال عقب ماندگی دولت یازدهم در ساخت واحدهای انبوه مسکن برای اقشار کم درآمد جامعه، دولت دوازدهم اجرای طرح مسکن ملی را برای خانه دار شدن دهک های درآمدی پایین از جمله کارگران و زنان سرپرست خانوار اجرایی کرد، اکنون با افزایش شدید قیمت مسکن در پی رشد محسوس نرخ مصالح ساختمانی و افزایش افسارگسیخته قیمت زمین در چهار سال گذشته، پرداخت اقساط مسکن ملی آن قدر دشوار شده که عملا این طرح را از هدف اصلی خود دور کرده است و بسیاری از اقشار کم درآمد که در ابتدا برای طرح مسکن ملی ثبت نام کرده بودند، اکنون در حال واگذاری اسناد مربوط به پیش خرید مسکن ملی هستند.

نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که براساس بررسی های رکنا از سایت های به فروش مسکن، می توان گفت هم اکنون ارزان ترین نرخ مسکن نوساز در شهر تهران مربوط به محلاتی مانند دولت خواه شمالی، زمزم، اتابک و شوش با متری 14.5 میلیون تومان است. در چنین شرایطی اگر حداقل دریافتی یک کارگر در سال 1400 را حدود 4 میلیون و 200 هزار تومان و حداقل دریافتی یک کارمند در سال جاری را 5 میلیون تومان در نظر بگیریم، با یک ضرب و تقسیم ساده می توان فهمید که یک کارگر برای خرید ارزان ترین مسکن نوساز در محله های جنوبی تهران باید 17 سال و 3 ماه و یک کارمند باید 14 سال و 6 ماه تمام حقوق خود را پس انداز کند و هیچ خرجی هم نداشته باشد تا بتواند در شهر تهران یک مسکن تهیه کند.

دولت قبل به تکلیف قانونی خود برای خانه دار شدن اقشار کم درآمد عمل نکرد

افزایش شدید قیمت مسکن در چند سال گذشته فقط مربوط به تهران نیست و در سال های اخیر در بسیاری از شهرهای دیگر کشور نیز شاهد رشد افسارگسیخته نرخ مسکن بوده ایم و این مساله باعث شده است که نه تنها تداوم حضور در طرح مسکن ملی برای اقشار کم درآمد جامعه به شدت دشوار باشد، بلکه اساسا خانه دار شدن برای دهک های درآمدی پایین جامعه غیرممکن به نظر برسد.

این نکته ای است که فرشید ایلاتی، کارشناس بازار مسکن در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: متاسفانه در دولت های یازدهم و دوازدهم شاهد آن بودیم که وزارت مسکن عملا به تکلیف خود مبنی بر ساخت مسکن به صورت انبوه و خانه دار کردن اقشار کم درآمد جامعه عمل نکرد. یکی از مهمترین ریشه های گرانی امروز مسکن نیز به تعلل دولت قبل در ساخت مسکن بازمی‌گردد. این در حالی است که طبق قانون اساسی دولت وظیفه دارد که شرایط خانه دار شدن تمام اقشار کم درآمد را فراهم کند و به همین دلیل می توان گفت دولت قبل عملا به تکلیف قانونی خود پایبند نبود.

وی افزود: طرح مسکن ملی نیز که از معدود گام های دولت قبل برای خانه دار شدن اقشار کم درآمد جامعه بود، اکنون عملا از هدف اصلی خود دور شده است، زیرا اقشار کم درآمد به هیچ وجه نمی توانند اقساط سنگین مربوط به این طرح را بپردازند. بنابراین دولت سیزدهم باید به گونه ای برنامه ریزی کند که خانواده ها بتوانند اقساط طرح مسکن ملی را در مدت زمان بیشتری بپردازند تا اقشار کم درآمد بتوانند از این مسیر صاحب مسکن شوند.

عرضه بیشتر زمین های شهری، عامل کاهش تدریجی قیمت مسکن

ایلاتی در پاسخ به این سوال که دولت برای خانه دار شدن اقشار کم درآمد در شرایط تورم افسارگسیخته کنونی چه اقدامی می تواند انجام دهد، گفت: مهمترین عامل افزایش قیمت مسکن در سال های اخیر رشد شدید نرخ زمین بوده است و بنابراین بهترین کاری که دولت می تواند برای تثبیت و کاهش تدریجی نرخ مسکن در میان مدت انجام دهد، افزایش عرضه زمین در فضاهای شهری است.

این کارشناس بازار مسکن ادامه داد: متاسفانه ما با ایجاد محدودیت در عرضه زمین در فضاهای شهری، اجازه نمی دهیم که شهرهای ما توسعه پیدا کنند؛ یعنی به جای توسعه افقی شهرها به سمت توسعه عمودی و تراکم فروشی رفته ایم و مشکلات زیادی را از این منظر برای قیمت مسکن ایجاد کرده ایم. در واقع می توان گفت خودتحریمی ما در عرضه زمین و توسعه شهرها یکی از مهمترین علل رشد شدید نرخ مسکن در سال های اخیر بوده است.

وی در ادامه تاکید کرد: بسیاری از خودتحریمی ها آثار شدیدتری از تحریم های خارجی دارند و ما هم در حوزه مسکن دچار خودتحریمی شده ایم و با جلوگیری از روند توسعه مناسب شهرها، کاری کرده ایم که قیمت زمین و به تبع آن نرخ مسکن در بسیاری از شهرهای کشور افزایش یابد. در این شرایط اگر دولت بتواند عرضه زمین های شهری را افزایش دهد، در میان مدت شاهد کاهش تدریجی نرخ زمین و مسکن در کشورمان خواهیم بود.

پیشرفت فرهنگی و اجتماعی خانوارهای کم درآمد با خانه دار شدن

ایلاتی در بخش دیگری از صحبت هایش به رشد شدید قیمت اجاره بها در چند سال گذشته اشاره کرد و گفت: هم اکنون آمارها نشان می دهد که به طور متوسط 55 درصد درآمد ماهانه خانواده های اجاره نشین در شهر تهران صرف پرداخت کرایه منزل می شود و در چنین شرایطی قطعا خانه دار شدن اقشار کم درآمد می تواند بخشی از بار تورم را از روی دوش آنها بردارد.

این کارشناس بازار مسکن ادامه داد: اگر ما بتوانیم کاری کنیم که خانواده های اجاره نشین با اقساط پایین صاحب مسکن ملکی شوند، قطعا آنها به جای این که عمده درآمد خود را صرف پرداخت اجاره بها کنند، می توانند در حوزه های دیگر از جمله آموزش فرزندان، بهداشت و درمان و موضوعات فرهنگی بیشتر هزینه کنند و این اتفاق قطعا باعث رشد اجتماعی و فرهنگی خانواده های کم درآمد خواهد شد.

وی در پایان تصریح کرد: مهمترین برنامه ریزی اقتصادی دولت برای حل مشکلات معیشتی اقشار کم درآمد، باید در جهت خانه دار شدن این اقشار باشد، زیرا اگر خانواده های کم درآمد صاحب خانه شوند، قطعا بخش مهمی از مشکلات معیشتی آنها برطرف خواهد شد و این خانواده ها می توانند شاخص های بالاتری را در زمینه های رفاه، آموزش و سلامت تجربه کنند.