هیلارونیک اسید (Hyaluronic acid) گلیکوزآمینوگلیکانی است که در بافت های هم بند یا پیوندی وجود دارد. گلیکوزآمینوگلیکان ها کربوهیدرات ها یا قندهای (پلی ساکارید) بدون شاخه و بلند هستند. هیلارونیک (HA) عنصر اصلی ساختار پوست است و باعث می شود پوست حالتی پرآب و سرحال پیدا کند. یکی از عوامل مهم جلوگیری از پیری پوست و بهبود زخم ها همین هیلارونیک اسید است. در ادامه، برایتان بیشتر توضیح خواهیم داد.

اسید هیلارونیک چیست؟

اسید هیلارونیک ماده ای طبیعی است که در مایعات موجود در چشم ها و مفاصل وجود دارد. این ماده در بین بافت ها و مفاصل قرار می گیرد. از این اسید برای تولید مواد آرایشی و محصولات مراقبتی پوست استفاده می شود. نقش پررنگ آن در کاهش التهاب و بهبود آسیب دیدگی از جمله ویژگی های شاخصش است. هیلارونیک می تواند مانند مرطوب کننده عمل کند و مولکول های آب را در سطح پوست نگه دارد. این کار باعث می شود که پوست شاداب و پرآب به نظر برسد. منظور از پوستی که به خوبی آبرسانی می شود هم پوستی است که مولکول های آب در سطح آن زیاد هستند و مرطوب است.

شاید عبارت ازدست رفتن آب ترانس اپیدرمال (transepidermal) به گوشتان خورده باشد. این اصطلاح علمی یعنی چه مقدار آب از پوست بخار شده و بیرون رفته است. وقتی محصولی آرایشی و مراقبتی مانع از تبخیر آب پوست می شود، صورت حالت شاداب تری پیدا می کند. هیلارونیک اسید چنین کاری انجام می دهد، یعنی روند تبخیر آب پوست را کُند می کند. این اسید هم در حفظ آب پوست نقش پررنگی دارد و هم برای از بین بردن جای زخم ها.

سدیم هیالورونیت چیست؟

این ماده نمک سدیمی هیالورونیک اسید است. مولکول های سدیم هیالورونیت نسبت به هیالورونیک اسید سایز کوچکتری دارند که نفوذ آن را به پوست آسان می کند و هم چنین گفته می شود سدیم هیالورونیت قادر است تا ۱۰۰۰ برابر وزن خود آب جذب کند. اما منشا هیالورونیک اسید موجود در کرم های مراقبت از پوست چیست؟ این ترکیب به طور طبیعی از تاج خروس استخراج می شود، اما هم اکنون این ترکیب از نوعی باکتری مفید به دست می آید که ترکیب حاصل دقیقا با هیالورونیک اسید موجود در پوست یکسان است.

در استفاده موضعی، هیالورونیک اسید می تواند به عمق پوست نفوذ کند و با هیالورونیک اسید طبیعی پوست ترکیب شود و به جذب و نگه داری آب در آن کمک کند، گردش ریزمغذی ها را در پوست بهبود بخشد و به حفظ متابولیسم طبیعی پوست کمک کند. مجله Clinical and Aesthetic Dermatology نتیجه مطالعه ای را منتشر کرد که نشان می داد هیالورونیک اسید ظرفیت رطوبت پوست را افزایش می دهد، التهاب پوست را کاهش داده و با افزایش ارتباط سلولی مانع از دست رفتن رطوبت پوست می شود.

نقش هیالورونیک اسید در پیری پوست چیست؟

اساسا چین و چروک های پوست به دلیل از دست رفتن سه جزء مهم در پوست ایجاد می شوند: کلاژن، هیالورونیک اسید، الاستین. هیالورونیک اسید با آبرسانی و نقل و انتقال ترکیبات مغذی، چارچوب لازم برای حفظ ساختار ECM یا ماتریکس خارجی سلول را فراهم می کند. اگر الاستین که وظیفه صاف و محکم نگه داشتن پوست را بر عهده دارد، در آب غوطه ور نباشد، خشک و شکننده شده و باعث خسته و کدر به نظر رسیدن، شل شدن و کاهش خاصیت کشسانی پوست خواهد شد. به طور خلاصه پوست خشک و کم آب = پوست پیر

David Geffen استادیار پزشکی و پوست دانشگاه UCLA آمریکا درباره این ترکیب در مقاله ای منتشر شده در لس آنجلس تایمز می گوید :«علیرغم این که هیالورونیک اسید و فرم های مختلف آن مدت هاست در محصولات مراقبت از پوست به کار می روند اما در حقیقت هیچ مطالعه بالینی منتشر شده ای درباره استفاده موضعی از آن روی پوست انجام نشده است، این ادعا که استفاده از کرم های موضعی هیالورونیک اسید روی پوست می تواند پوست را جوان کند مستلزم تحقیق و بررسی بیشتر است این ماده در بهترین حالت یک مرطوب کننده است».

عوارض استفاده از اسید هیلارونیک چیست؟

اگر از محصولات حاوی این اسید استفاده می کنید، باید بدانید که مقدار ماده نباید بیشتر از ۲درصد باشد. چرا؟ چون مولکول هیلارونیک می تواند به پوست نفوذ کند. این یعنی هر مولکول اسید می تواند مواد مختلفی مانند مواد شیمیایی و باکتری ها را با خود به عمق پوست ببرد. البته خوشبختانه اسید هیلارونیک نمی تواند باعث حساسیت در پوست و بدن شود. چرا؟ چون این ماده به طور طبیعی در بدن هم ساخته می شود. محصولاتی که متخصصان پوست با این اسید درست می کنند از نظر مقدار ماده به کاررفته استاندارد هستند. اگر میزان هیلارونیک موجود در محصولی بیش از مقدار استاندارد باشد، امکان بروز مشکلاتی مانند بیماری های پوستی مثل پسوریازیس وجود خواهد داشت. یکی از پژوهش های علمی نشان می دهد که اگر مقدار متعادلی از اسید هیلارونیک در محصولات وجود نداشته باشد، امکان دارد که استفاده از آن حتی نتیجه ای معکوس بدهد و روند درمان مشکلاتی مانند بهبود زخم ها حتی کندتر و بدتر هم شود.

علم درباره اسید هیلارونیک چه می گوید؟

اندازه مولکول های هیلارونیک بسیار مهم است. جرم و اندازه مولکول های این اسید نقش مهمی در کارایی اش دارند. بهترین جرم مولکولی هیلارونیک ها برای درمان پوست و آب رسانی به آن بین ۵۰ تا ۱۰۰۰ kDA. بهینه ترین حالت هم جرمی در حدود ۱۳۰ kDA است. اگر جرم مولکولی اسید هیلارونیک از میزان اعلام شده در این بازه بیشتر باشد، هیچ گونه اثری روی پوست نخواهد داشت. اگر هم مقدار کمتر از این ها باشد، امکان بروز التهاب پیش می آید.

مطالعه ای برای کشف بهینه ترین اندازه جرم مولکولی اسید هیلارونیک انجام شده است. در این مطالعه، جرم های ۵۰، ۱۳۰، ۳۰۰، ۸۰۰ و ۲۰۰۰ kDA بررسی شدند و پس از یک ماه مشخص شد که درمان با اسید هیلارونیکی به جرم مولکولی ۱۳۰ kDA از موارد دیگر مؤثرتر است. این میزان جرم اسید می تواند باعث افزایش ۲۰درصدی خاصیت ارتجاعی پوست شود. پس از ۶۰ روز هم، اسیدهایی با جرم های ۵۰ و ۱۳۰ kDA باعث بهبود چشمگیر چروک های پوستی شده بودند. مولکول ها با اجرام دیگر هم در بهبود وضعیت پوست اثرگذار بودند، اما نه به اندازه آنهایی که گفتیم.

محصولات مناسب حاوی اسید هیلارونیک کدام اند؟

اگر می خواهید از محصولات حاوی اسید هیلارونیک استفاده کنید، باید سراغ گزینه هایی بروید که ترکیبات زیر را در خود دارند:

• اسید هیالورونیک هیدرولیزشده؛
• هیالورونات استیله سدیم؛
• هیالورونات سدیم.

وجود این نوع از اسیدهای هیلارونیک در محصولات مختلف می تواند به اثرگذاری بیشتر آنها کمک زیادی کند. پس همیشه اطلاعات محصولات حاوی هیلارونیک را بخوانید و ببینید که در آنها از چه اسیدهایی استفاده شده است.

نکات و توصیه ها برای استفاده از هیلارونیک چیست؟

در استفاده از محصولات حاوی اسیدهای هیلارونیک باید دقت کنید. مصرف این محصولات در برخی از موقعیت ها توصیه نمی شود، مثلا:

• بارداری: هنوز اطلاعات کافی درباره اینکه مصرف هیلارونیک در دوران حاملگی بی خطر است یا خیر وجود ندارد. پس بهتر است که در این دوران سراغ محصولات حاوی این ماده نروید.
• شیردهی: در دوران شیردهی هم از هیلارونیک اسیدها استفاده نکنید، چون ممکن است این ماده وارد شیر مادر شود و برای نوزاد خطرناک باشد.
• سفت وسخت شدن بافت های پیوندی (اسکلرودرمی): استفاده از این اسید می تواند زخم های مبتلایان به اسکلرودرمی را تشدید کند.

دوز مصرفی هیلارونیک اسید

محصولات حاوی این اسید هم تزریقی استفاده می شوند و هم در قالب ژِل، کرم، دهانشویه و قطره چشمی. همیشه به دوز مصرفی تجویزشده دقت کنید و یادتان باشد که استفاده از بسیاری از محصولات طبیعیِ حاوی مواد مفید در صورت رعایت نکردن دوز مصرفی می تواند برایتان مشکلاتی به همراه بیاورد. پس به صرف طبیعی بودن یک ماده مفید، فکر نکنید که مصرف آن بدون رعایت دوزی خاص بی مشکل و بی خطر خواهد بود.

استفاده از اسید هیلارونیک برای بهبود پیری و زخم پوست، مشکلات استخوانی و چشم ها ثابت شده است. فراورده های آرایشی و مراقبتی زیادی با این ماده تولید می شوند، اما یادتان باشد که رعایت دوز مصرفی و مراجعه به متخصص برای مشخص کردن مقدار مصرف و تزریق این ماده ضروری است. در غیر این صورت، شاید خطرات زیادی سلامتی را تهدید کنند.