سجده عملی عبادی به معنای نهادن پیشانی بر زمین به نشانه خضوع فرد در مقابل خدا است که در فرهنگ اسلامی از برترین عبادات به شمار آمده است. بر مسلمانان واجب است در نمازهای روزانه، در هر رکعت دو بار سجده کنند.
در فقه شیعه سجده‌ در نماز تنها بر زمین و روییدنی های آن صحیح است؛ ولی اهل سنت سجده بر فرش و مانند آن را نیز جایز شمرده‌اند. به باور همه مسلمانان سجده برای غیر خدا حرام است.

مستحبات سجده چیست؟

در کتاب های فقهی، مستحباتی برای سجده گفته اند که عبارتند از :

براى رفتن به سجده و بعد هر سجده، در حال آرامى بدن «اللّٰه أکبر» بگوید.
هنگام سجده رفتن از رکوع، آقایان نخست دست ها و خانم ها نخست زانوها را بر زمین بگذارند.
نهادن بینی بر چیزی که سجده بر آن صحیح است.
نگاه به دو پَرّه بینی هنگام سجده.
روبه قبله قرار دادن انگشتان و چسبانیدن آنها - جز انگشت شست - به هم.
در حال سجده، انگشتانِ دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد، به طورى که سر آنها رو به قبله باشد.
تکرار ذکر سجده و ختم آن به عدد فرد، همچون سه، پنج و هفت و گفتن ذکر صلوات و طولانی کردن سجده.
اختیار تسبیح کبرى‌ بر دیگر ذکرها.

نشستن به گونه تورّک پس از سجده. (نشستن بر ران چپ و نهادن پشت پای راست بر کف پای چپ).در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و صلوات بفرستد.
از جمله دعاهاى مناسب در سجده این است: «یٰا خَیْرَ الْمَسْؤولیٖنَ وَیٰا خَیْرَ الْمُعْطیٖنَ ارْزُقْنىٖ وَارْزُقْ عیٰالىٖ مِنْ فَضْلِکَ فَانَّکَ ذُوالْفَضْلِ العَظیٖمِ».
بین دو سجده هنگام نشستن و آرام گرفتن بدن، استغفار کنید. (ذکر «اسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّی وَ اتُوبُ الَیْهِ» بگوید.)
بعد از سجده بر ران چپ بنشیند و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد.
مردان هنگام سجده آرنج ها را مانند دو بال باز کند و بانوان آرنج ها را به پهلو بچسبانند.
گذاشتن دست ها بر روی ران ها هنگام نشستن.
بلند کردن زانوها از زمین پیش از دست ها هنگام برخاستن از سجده برای قیام.
گفتن ذکر «بِحَولِ اللهِ وَ قُوَّتِهِ أقُومُ وَ أقْعُدُ» هنگام برخاستن جهت قیام.

پرسش : چه اموری مستحب است در سجده ی نماز رعایت شود ؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : چند چیز در سجده به رجاء ثواب الهى مطلوب است :

1- بعد از سر برداشتن از رکوع در حالى که بدن آرام است براى رفتن به سجده تکبیر گوید و همچنین بعد از سجده اوّل و نیز براى رفتن به سجده دوم.

2- مردان اوّل دستها را به زمین بگذارند و زنان اوّل زانوها را.

3- علاوه بر پیشانى، بینى را نیز بر چیزى که سجده بر آن صحیح است بگذارد.

4- در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و مقابل گوش رو به قبله بگذارد.

5- در سجده دعا کند و حاجات خود را از خداوند بخواهد و از دعاهاى خوب و مناسب این دعا است: «یا خَیْرَ الْمَسْؤولینَ وَ اوْسَعَ الْمُعْطینَ ارْزُقْنِى‏ وَ ارْزُقْ عِیالى‏ مِنْ فَضْلِکَ فَإنَّکَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظیمِ» یعنى: «اى بهترین کسى که مردم از او حاجت مى‏طلبند و اى بهترین بخشندگان، به من و عیالم از فضل خودت روزى بده که تو داراى فضل عظیمى».

6- بعد از سجده روى ران چپ بنشیند، و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد (این را تَوَرّک گویند).

7- در میان دو سجده هنگامى ‏که بدن آرام است «اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ» گوید.

8- سجده را طولانى کند و تسبیح و حمد و ذکر خدا گوید و صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد.

9- در موقع نشستن دستها را روى ران بگذارد.

10- به هنگام بلند شدن، اوّل زانوها را از زمین بردارد و بعد دستها را.

نظر آبت الله بهجت : مسأله - مستحب است تکبیر گفتن در موقع رفتن به سجده و بعد از سربرداشتن از آن؛ و مستحب است در حال تکبیر دستها را بلند کند؛ و برای مرد مستحب است در موقع سجده رفتن، دستها را زودتر از زانوها بر زمین بگذارد و در موقع بلند شدن برای قیام، زانوها را زودتر از دست ها از زمین بردارد و زن در حال رفتن به سجده، اول زانوها را به زمین می گذارد بعد دستها را، و مستحب است در حال سجده بینی نیز به خاک و یا هر چه سجده بر آن جایز است گذاشته شود و بین دو سجده دعاهایی که وارد شده بخواند.
مثل استغفار و مانند آن و مستحب است در بین دو سجده به حال تورک بنشیند (یعنی بر ران چپ بنشیند و قدم راست را بر کف قدم چپ بگذارد) و بر روی دو پا نشستن مکروه است؛ و برای زن مستحب است نشستن بر نشیمنگاه و بالا اوردن زانوها و چسباندن رانها به یکدیگر؛ و همچنین مستحب است نمازگزار در وقت بلند شدن برای ایستادن بگوید:«بحول الله و قوته اقوم و اقعد».