با وجود گذشت چند روز از برگزاری نخستین «کنگره بین المللی بانون تاثیرگذار» در جمعه (۳۰ دی)، هم چنان بازتاب ها و واکنش ها به آن ادامه دارد. علی الخصوص، ورود جدی رسانه های نزدیک به قدرت به میانه داستان و تاختن به منتقدان، باب جدیدی از تنش ها را پیرامون این کنگره گشوده است.

بنابر بر ادعای برگزارکنندگان، بانوانی از ۵ قاره و ۹۶ کشور در کنگره بین المللی زنان حضور داشتند؛ شامل ۳۰۰ میهمان خارجی. حالا به شکلی کم سابقه، روند برگزاری نشست، اهداف، میهمانان، منتخبان برگزیده و روایت های متعارض از کنگره بوده که تبدیل به مجادله ای بزرگ شده است. مجادله ای که تنها با تمرکز بر بررسی حاشیه ها و مواضع منتقدان و مدافعان کنگره قابل بازخوانی است.

حاشیه های عجیب برگزاری نخستین کنگره

۱- برجسته ترین حاشیه خبرساز کنگره، حضور همسران روسای دولت های کشور های دیگر در کنگره بود که انتشار عکس آن ها در کنار همسر سید ابراهیم رئیسی بازتاب گسترده ای به همراه داشت. همسران روسای جمهور و نخست وزیر ارمنستان، بورکینافاسو، قرقیزستان، صربستان، همسر رئیس جمهور اسبق گینه، همسر رئیس جمهور اسبق نیجر، فرستاده ویژه بانوی اول جمهوری فدرال نیجریه، بانوی اول سابق سریلانکا و همسر رئیس حزب حاکم، فرستاده ویژه رئیس جمهور سوریه، رئیس شورای مرکزی اتحادیه زنان ترکمنستان در کنگره حضور داشتند. این در شرایطی که حتی همسر سران یک کشور عربی حاضر در منطقه در کنگره حضور نداشت. (حتی همسر بشار اسد نیامده بود!)

۲- انتشار ویدئویی از شخصی به نام «مایا صباغ» یکی از حوادث پرحاشیه کنگره بود. بیش از آن که حضور این مدلینگ ۲۵ ساله و نام آشنای لبنانی اهمیت داشته باشد، این چگونگی حضور او بود که خبرساز شد. صباغ در ویدئویی، بدون حجاب در یک رستوران در تهران دیده می شد که موسیقی زنده هم در حال اجرا بود. حضور بدون حجاب این فعال فضای مجازی در سطحی گسترده مورد توجه کاربران قرار گرفت و بازتاب گسترده ای داشت.

۳- محرمانه بودن اسامی داوران هم از نکات بسیار عجیب و شگفتی های این کنگره بود. فاطمه حقیرالسادات دبیر علمی کنگره بین المللی بانوان در این ارتباط گفته بود، اسامی داوران برای دو سال محرمانه باقی خواهد ماند.

۴- مبلغ ۲۰ هزار یورو (حدود یک میلیارد تومان) به همراه یک گواهی از طرف کمیسیون ملی یونسکو به هر یک از برندگان این کنگره اعطا شد. برندگان این کنگره هفت نفر بودند.

۵- تعلق گرفتن یکی از جوایز کنگره به یکی از آقازاده های داخلی نیز با بازتاب گسترده ای به همراه شد. جایزه دوم کنگره به «سوده غفوری فرد» دختر حسن غفوری فرد نماینده پیشین مجلس، عضو سابق شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی و رئیس هیات بازرسی و نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.

۶- دادن جایزه جوایز به اشخاص فاقد رزومه نیز بسیار جنجالی شد. شخصی روسی به نام «کازان سوا النا» یکی از برندگان کنگره بین المللی بانوان تاثیرگذار بود. نکته عجیب انتخاب این شخص، عدم اشاره به چرایی تاثیرگذار بودن این فرد بود. تنها اطلاعات در ارتباط سوا النا، موزیسین، فعال اجتماعی، مجسمه ساز و دکترای بیولوژی داشتن معرفی شد، ولی طنز ماجرا این است که این شخص خود را عکاس و خبرنگار معرفی می کند. علاوه بر این شخص روسی، «ماریا بئاتریس یونس» که به عنوان «بانوی تاثیرگذار آرژانتین» انتخاب شد، دیگر شخصی بود که هیچ رزومه ای از او در اینترنت وجود نداشت.

۷- عجیب تر این که جوایز به برخی افراد هم رسید که حتی خود نیز باور نداشتند. برای نمونه «پن آبه شیامی» که یک تاجر چینی است، یکی از منتخبان بود که به گفته خودش از دریافت جایزه بسیار تعجب کرده است.

۸- بانوی اول خطاب شدن جمیله علم الهدی، همسر سید ابراهیم رئیسی، رئیس ‎جمهور ایران و رد این عنوان از سوی او، دیگر حاشیه قابل توجهی بود که بازتاب گسترده ای به همراه داشت.

کنگره بین المللی بانوان تاثیرگذار در خوانش منتقدان

اولین کنگره بین المللی بانوان تاثیرگذار، علاوه بر حاشیه هایش، با دوقطبی موافقان و مخالفان در داخل کشور نیز مواجه شد. طیف منتقدان، روند برگزاری، ماهیت نشست و اهداف آن را به چالش کشیدند؛ در مقابل مدافعان، در مقام دفاع، به سخره گرفتن منتقدان را در پیش گرفتند. در جبهه منتقدان انتقادات ذیل مطرح شدند:

۱- بخشی بزرگ از منتقدان در سطوح مختلف این نقد را وارد کردند که کنگره بیشتر شبیه یک مهمانی خانگی یا مهمانی زنانه بانوی اول دولت از جیب ملت بوده است. حضور ۳۰۰ نفر مهمان، اسکان دادن ۵ روزه آن ها در تهران و اعطای جوایز سنگین به آن ها در شرایطی که جامعه ایرانی در مضیقه و بحران جدی اقتصادی قرار دارد، بشدت مورد انتقاد قرار گرفت.

۲- یکی از انتقادات کنایه آمیز دیگر در ارتباط تنوعی بود که در کنگره وجود داشت، ولی در داخل به رسمیت شناخته نمی شود. در این زمینه، عباس عبدی در توئیتی در واکنش به همایش زنان تاثیرگذار نوشت: «اگر دولت ایران همین تنوعی را که از زنان تاثیرگذار در سطح جهان به رسمیت شناخته و آنان را با پول این مردم دعوت کرده است، در داخل کشور برای زنان ایرانی هم به رسمین می شناخت قطعا ۹۰ درصد مشکلات و احساس تبعیض زنان ایرانی حل شده بود. این دوگانگی علت بی اعتمادی به چنین نشست هایی است.»

۳- برخی دیگر از منتقدان انگشت اتهام را به سوی حضور همسران مردان تاثیرگذار در کنگره کشیدند و نه بانوان «تاثیرگذار.» اشاره آن ها به حضور همسران سفرای سیاسی ای بود که بیشتر به نظر می رسید، شغل همسرانشان بانی دعوتشان بوده و نه توانایی و جایگاه واقعی آن ها.

در همین ارتباط، عباس عبدی در توییتر خود نوشت: «زنان تأثیرگذار به صفت شوهر یا پدر یا فرزندانشان شناسایی نمی شوند، چون معنای معکوس دارد یعنی از خودشان چیزی نداشته اند. مثل این است که شوهر خانم تاچر هم به عنوان مرد تاثیرگذار انتخاب شود.»

۴- بخشی دیگر از انتقاد ها در قالب پرسش از میزان تاثیرگذاری زنان حاضر در کنگره بود. برخی تاکید داشتند و دارند که برگزارکنندگان کنگره بین المللی بانوان تاثیرگذار باید برای جامعه شفاف سازی کنند که افراد منتخب و سایر افراد دعوت شده، چه تاثیرگذاری ای داشته اند.

۵- برخی دیگر از منتقدان عدم شفاف سازی را مورد انتقاد قرار دادند. آن ها خواستار شدند اسامی مهمانان به تفکیک کشور و حوزه سرآمدی آنان بیان شود تا بشود با گوگل کردن میزان اهمیت آنان را فهمید. همچنین، خواستار انتشار لیست هزینه های این رویداد ترجیحا به تفکیک هر مهمان شدند.

حمله موافقان کنگره به منتقدان: از پیش کشیدن «زن کشی نجفی» تا توصیه به «قمپز در نکردن»

انتقادات گسترده منتقدان، کنگره بانوان تاثیرگذار را به اندازه کافی جنجالی کرده بود، اما ورود جریان های نزدیک به قدرت به میانه ماجرا، بر آتش هرچه بیشتر مجادلات افزود. روزنامه کیهان، دوشنبه (۳ بهمن) در نوشته ای شدید اللحن، به منتقدان حمله کرد. این روزنامه دستاورد کنگره را رسوایی مدعیان غربگرای حقوق زن معرفی کرد. آن ها را آلوده به نفاق، خودتحقیری و خودحقیری پنداری معرفی کرد. حتی برای تسویه حساب با منتقدان، آن ها را نژادپرست معرفی و ماجرای شهردار «زن کُش» (محمد علی نجفی) را نیز پیش کشید.

وحید یامین پور، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز در حساب توییتر خود نوشت: حضور بورکینافاسو در اجلاس بین المللی زنان تاثیرگذار با حضور ۳۰۰ فعال اجتماعی و نخبه از ۹۶ کشور را تمسخر می کنند. اسرائیل برای اخراج ایران از کمیسیون مقام زن ملل متحد کشور های گواتمالا، بنین، لیبریا، مونته نگرو و لیبی را با خود همراه کرد که توانست با ۲۹ رای از ۵۲ رای به هدفش برسد.

اما فراتر از این دو انتقاد، خبرگزاری فارس بود که با تیتری تحت عنوان «قُمپز در نکن!» به استقبال یادداشت روز کیهان رفت. این خبرگزاری مدعی شد برپایی کنگره بین المللی بانوان تاثیرگذار در ایران بدجوری اعصاب مدعیان اصلاحات را به هم ریخته است! این رسانه، بخشی از نوشته کیهان را برجسته کرد که در آن نوشته شده بود، «با وجود این همه تحقیر شدگی، چه قُمپزی هم در می کنند؟!»

کدام هم افزایی و کدام رساندن صدا به گوش جهانیان!

نخستین کنگره بین المللی زنان تاثیرگذار، همانند بسیاری از موضوعات مختلف کشور طی چند وقت اخیر، به جدالی میان دو طیف منتقدان و مدافعان نزدیک به جریان قدرت تبدیل شده است. به نظر می رسد در میانه جدال رسانه ای و لفظی این دو جناح که یکی کنگره را از اساس بی اعتبار و دور همی ای برای دول گمنام می داند و دیگری، مخالفان را به قُمپز در کردن متهم می کند، نیازمند خوانشی میانی هستیم.

خوانشی که نیمه پرلیوان را مطابق با همان اهداف اعلامی کنگره مورد بازخوانی قرار دهد. در اهداف کنگره زنان تاثیرگذار، سه هدف اساسی مطرح می شود: اول، تعامل افزایی میان زنان ایران و جهان؛ دوم، رساندن صدای ایران به جهانیان و سوم، ارائه روایتی فراتر از آن چه استکبار و غرب می خواهد بر زنان تحمیل کند.

حالا محل پرسش این است که در نخستین کنگره بین المللی بانوان تاثیرگذار، با حضور ۳۰۰ مهمان خارجی، کدام یک از این اهداف محقق شده است. آیا با این کنگره هم افزایی میان زنان ایران و جهان ایجاد شد؟ چه الگویی از زنان جامعه ایران در تعامل با جهانیان تثبیت شد؟ واقعیت این است که در کنگره اخیر تنها چیزی که قابل مشاهده نبود، آن تعاملی است که هدف گذاری شده بود. این کنگره تمام شد و سال ها و کنگره های آتی شاید در راه باشد، شاید کاستی های بزرگ این کنگره مجالی باشد که در آینده هدف گذاری تنها برای مبانی شعار نباشد.

هدف گذاری این بود که کنگره صدای ایران (زنان ایرانی) را به جهان برساند، اما حالا مساله این است که آیا این کنگره اخیر توانست این هدف گذاری را محقق کند؟ این ادعا به جرات قابل طرح است که صدای کنگره اخیر نه تنها به مرز های جهانی نرسید بلکه در داخل نیز نتوانست به مرز های خارج از محدوده نخبگان و پایتخت (تهران) برسد. در شرایطی که طیفی گسترده ای از شهروندان ایرانی، با مشکلات عدیده اقتصادی دست وپنجه نرم می کنند، برگزاری چنین کنگره پرهزینه ای، تنها می تواند التیام برای قشر محدودی از سیاسیون باشد. صرف کردن هزینه گزاف برای کنگره ای که دایره نفوذ و اثرگذاری اش حتی به حاشیه ایران نیز نرسد، تنها زمینه را برای افزایش نارضایتی ها فراهم خواهد کرد.

در سطح سوم نیز ای کاش برگزارکنندگان بگویند کنگره اخیر، تا چه اندازه توانست روایتی جدید را در مقابل آن چه روایت جبهه استکبار از زنان نامیده می شد، ارائه کند؟ شاید پرسش بنیادی تر این باشد که آیا اساسا این کنگره گفتمانی داشت که بتواند جریان سازی کند؟ آیا صرف دعوت از زنان چند مقام سیاسی خارجی و گرفتن چند عکس یادگاری، امریست که بتواند روایتی فراتر از آن چه استکبار و غرب می خواهد بر زنان تحمیل کند؟!