مسح چیست؟

مسح در لغت به معنای مالیدن و دست گذاشتن بر چیزی روان یا آلوده جهت دور کردن آلودگی آن است. مسح در وضو، برای پا و برای سر است.

ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺴﺢ ﺩﺭ ﻭﺿﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟

ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺣﮑﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺴﺢ ﺳﺮ ﻭ ﭘﺎﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ :

1- ﺍﯾﻦ ﺍﻋﻀﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﯼ ﯾﮏ ﻣﺴﺢ ﻭ ﺩﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪﻥ، ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﭘﺎﮐﯿﺰﻩ ﺷﻮﻧﺪ.

2- ﻧﻤﺎﺯ ﮔﺰﺍﺭ ﺑﺪﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ )ﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻭ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻭ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎﺳﺖ (ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻤﺎﺯ ﭘﺎﮐﯿﺰﻩ ﮐﻨﺪ ﻭ ﭘﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺍﻫﺪﺍف اﻟﻬﯽ ﺍﺳﺖ، ﺗﻄﻬﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﻣﺴﯿﺮ ﻏﻠﻂ ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ.

ﺍﯾﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ، ﺑﺎﯾﺪ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ، ﺑﻪ ﻗﺪﻡ ﭘﺎﮎ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻨﺰﻩ ﺷﻮﺩ.

طریقه ی کشیدن مسح سر چگونه می باشد؟

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : بعد از ریختن آب روی دستها برای وضو بايد جلو سر را با رطوبتی که از آب وضو در دست ها باقی مانده است مسح کرد. بنابر احتياط واجب، لازم است با دست راست باشد و بهتر اين است كه از بالا به پايين دست بكشد، ولى عكس آن يعنى از پايين به بالا نيز اشكال ندارد. البته این نظر برخی مراجع است.

طریقه ی کشیدن مسح پا

پرسش : مسح پا به چه صورتی می باشد؟

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : پس از مسح سر نوبت مسح پاها مى‏ شود كه بايد با همان رطوبت باقیمانده در دست، روى پاها را از سر یکی از انگشتها (غیر از انگشت کوچک که به تنهایی اشکال دارد) تا برآمدگى روی پا، و بنابر احتياط مستحب تا مفصل پا مسح نمايد.

پرسش : آیا بودن چند قطره آب بر روى پا هنگام مسح اشکال دارد؟

پاسخ آیت الله بهجت : به طورى که آب مسح غالب باشد اشکال ندارد و هم چنین اگر پا به مقدار واجب مسح، خشک باشد.

آموزش کشیدن مسح پا

پرسش : آیا کشیدن مسح سر در وضو الزاماً باید از فرق سر به پایین باشد؟ به سمت خواب مو باشد یا از پایین به بالا یا کنار سر مسح کشیدن ایراد دارد؟ اگر مسح سر با دست چپ باشد چطور؟

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : فتوای مراجع عظام تقلید، درباره اندازه مسح سر چنین است:

[وقتی سر را به چپ، راست، عقب و جلو تقسیم کنیم] یک قسمت از چهار قسمت سر، که مقابل پیشانى است جاى مسح مى‏باشد و هر جاى این قسمت را به هر اندازه مسح کند کافى است. اگر چه احتیاط مستحبّ آن است که از درازا به اندازه درازاى یک انگشت و از پهنا به اندازه پهناى سه انگشت بسته، مسح نماید.

بنابراین از جهت اندازه مسح سر، به هر مقدار که باشد کافی است.

اما درباره بالا یا پایین کشیدن مسح سر، برخی از مراجع عظام تقلید بالا به پایین کشیدن مسح سر را لازم ندانسته و پایین به بالا را هم کافی می دانند و برخی دیگر، به احتیاط واجب، مسح از بالا به پایین را لازم دانسته اند.

همچنین درباره به قسمت سوم سؤال، بیشتر فقها می گویند انجام مسح سر، بنابر احتیاط واجب، باید با دست راست باشد. ولی برخی آن را با دست چپ نیز صحیح می دانند.

پرسش: آیا می شود با دست چپ پای راست را و با دست راست پای چپ را مسح کرد؟

پاسخ آیت الله سیستانی : اشکال ندارد.

پرسش: آيا مسح با يک انگشت کفايت مى کند؟

پاسخ آیت الله بهجت : بله، کفايت مى کند.

پرسش : اگر بعد از وضو شک کنیم که مسح را انجام داده ایم یا نه، چه کنیم؟

پاسخ آیت الله بهجت : اعتنا نکنید.

همه چیز درباره ی مسح

پرسش : در وضو چه مقدار از سر را باید مسح کرد؟

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : جلو سر، كه بالاى پيشانى است جاى مسح است هرجاى اين قسمت‏ را به هر اندازه مسح كند كافى است، ولى احتياط مستحب آن است كه از درازا به اندازه درازاى يك انگشت از پهنا به اندازه پهناى‏ سه انگشت ‏مسح نمايد.

پرسش : اگر هنگام شستن اعضا مقدارى آب از دست‌ها بر روى پا بريزد آيا بايد خشک شود و آيا ملاک مستهلک بودن چيست؟ و نيز آبى که قبل از وضو بر روى پا مى‌ريزد، چه حکمى دارد؟

پاسخ آیت الله بهجت : جاى مسح بايد خشک باشد و اگر به قدرى تر باشد که رطوبت دست به آن اثر نکند، مسح باطل است. و مراد از مستهلک بودن آن است که ترى آن به قدرى کم باشد که رطوبتى که بعد از مسح در آن ديده مى‌شود، بگويند فقط از ترى کف دست است.

طریقه مسح کشیدن برای اشخاصی که موی بلند دارند

پرسش : در صورتی که موی سر بلند باشد وظیفه مکلف در مسح سر چیست؟

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : مسح سر را جايز است بر پوست سر يا بر موهايى كه بر آن روييده است بكشند، امّا كسى كه موى سر او به اندازه‏اى بلند است كه اگر مثلًا شانه كند به صورتش مى ريزد، يا به جاهاى ديگر سر مى رسد، بايد ریشه ی موها را مسح كند و بهتر است كه قبل از وضو، فرق سر را باز كند تا پس از شستن دست چپ، ریشه ی موها يا پوست سر را به راحتّى مسح کند.

پرسش : من برای وضوگرفتن در هنگام مسح سر دچار مشکل هستم چرا که من دارای موهای بلندی هستم وفرقم هم از وسط سرم نیست با این تفاسیر طریقه درست مسح سر برای موهای بلند را توضیح دهید؟

پاسخ آیت الله سیستانی : لازم نیست فرق باز کنید وکافی است که مسح بر قسمتهای پائین موباشد که اگر آن قسمت را بکشید از حدود یک چهارم جلوی سر تجاوز نکند ودر مقدار مسح کافی است که انگشت را تکانی بدهید که صدق مسح کند .

سؤال : به علت سوختگى، انگشتانم جمع شده است، به طورى که با کف انگشتانم نمى توانم مسح سر و پا نمایم، آیا باید با دست دیگر مسح کنم یا با پشت انگشتان همان دست یا با مقدار باقى از کف همان دست؟

پاسخ آیت الله بهجت : اگر با مقدار باقى از کف همان دست مى توانید، پس با همان کف دست مسح کنید. هم چنین مى توانید با کف دست دیگر سه موضع مسح را مسح نمایید.

پرسش و پاسخ درمورد مسح در وضو

پرسش : بعد از شستن دست چپ در وضو و قبل از مسح اگر چیزی یا عضوی غیر از عضوی که باید مسح شود را لمس کنیم آیا در مسح اشکال ایجاد می کند وآن لمس مسح آن عضو حساب خواهد شد ؟

پاسخ آیت الله سیستانی : اگر آن رطوبت بر رطوبت موجود در کف تأثیر نگذارد اشکال ندارد.

پرسش : اگر به جهت حرارت شديد قبل از مسح سر و پا، دست خشک شود، وظيفه چيست؟

پاسخ آیت الله بهجت : بايد از آب ريش و ابروها دست را مرطوب کرده و مسح نمايد.

پرسش : آیا شخص وضو گیرنده، قبل از آن که آب دست ها خشک شود و قبل از مسح کشیدن، مى تواند به ریش یا صورت خود دست بکشد؟

پاسخ آیت الله بهجت : خیر.

پرسش : در صورتى که روى پا نجس باشد و نشود آن را آب کشید، وظیفه ما براى مسح چیست؟

پاسخ آیت الله بهجت : اگر جبیره ممکن نباشد، باید تیمم نماید و اگر جبیره ممکن بود، بنابر احتیاط واجب باید هم تیمم کند و هم وضو بگیرد.