در چه شرایطی حج بر مسلمانان واجب میشود ؟

حجّ تَمَتُّع، از اقسام سه گانه حج در اسلام است. این نوع حج، بر کسی واجب است که فاصلۀ محلّ سکونتش تا مکه بیش از ۱۶ فرسخ یا ۴۸ میل است. به همین دلیل حج آفاقی و حج نائی نیز گفته می شود. حج تمتع فقط در ماه ذی الحجة انجام می شود و دارای دو بخشِ عمره تمتع و حج تمتع است. حج گزار باید اعمال عمره را قبل از حج انجام دهد. اعمال حج تمتع از روز نهم ذی الحجه شروع می شود و در این نوع از حج قربانی واجب است. حج بر سه قسم است: حج اِفراد، حج قِران و حج تمتّع.تمتع به معنای استفاده کردن و سود بردن است.همچنین علّت نامگذاری حج تمتّع، حلال شدن محرّمات احرام و بهره بردن از آنها در فاصله زمانی بین عمره تمتّع و حج است و این در حالی است که عمره تمتّع مرتبط با حج تمتّع و جزء آن است؛ به گونه ای که آن دو از نظر شرع یک عمل محسوب می شوند و در نتیجه، انتفاع از محرّمات احرام در فاصله زمانی بین آن دو، به منزله انتفاع از آنها در حج است. از این عنوان در باب حج سخن گفته اند.

حج در تمام عمر یک بار بر فرد مستطیع واجب مى شود که(حَجة الاسلام( نام دارد. گر چه ممکن است به جهاتى مانند نذر، عهد، قسم، بطلان حج انجام شده و مانند این ها چندین بار واجب گردد و غیر از آن حج واجب، حج، عملی مستحب مى باشد.وجوب حج با پیدا شدن شرایطش فورى است؛ یعنى باید در سال اوّل استطاعت انجام شود و اگر در سال اوّل عمداً و یا به جهت عذرى ترک شد، باید در سال دوّم و در صورت ترک در سال هاى بعد انجام گردد.

شرایط واجب حج تمتع

• اول: کامل بودن انسان به واسطه داشتن عقل و به بلوغ رسیدن، بنا بر این بر بچه، هرچند نزدیک بلوغ باشد، و بر شخص دیوانه واجب نیست.
• دوم: عاقل و آزاد باشد.
• سوم: به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حجّ بیشتر است، انجام دهد.
• چهارم: عمل واجبی را که از حجّ مهم تر است، ترک ننماید.
• پنجم: مستطیع باشد.
• ششم: توشه راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است، دارا باشد.
• هفتم: مرکب سواری یا مالی که بتواند آن را تهیّه کند، داشته باشد.
• هشتم: سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند به مکه رود و حجّ به جا آورد.
• نهم: در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد که در راه، جان یا عرض او از بین برود، یا مال او را ببرند، حجّ بر او واجب نیست؛ ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد، در صورتی که مشقت زیاد نداشته باشد، باید از آن راه برود.
• دهم: به قدر به جا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد.
• یازدهم: مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است، مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می دانند، داشته باشد.
• دوازدهم: بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.

عمره تمتع چیست؟

عمره تمتّع دارای پنج عمل است:

• احرام بستن از میقات در ماه های حج (شوّال، ذیقعده و ذیحجة)
• طواف: هفت بار چرخیدن به دور کعبه
• نماز طواف: دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم
• سعی بین صفا و مروه: هفت بار طی کردن مسیر بین صفا و مروه
• تقصیر: با تقصیر، محرم از احرام خارج و همه محرّمات احرام بر او حلال می گردد.

حج تمتع چیست؟

پس از انجام عمره، می توان حج تمتع انجام داد که از سیزده بخش تشکیل شده است:

• احرام بستن از مکه در زمانی که می داند پس از آن، وقوف به عرفات را درک خواهد کرد؛ هرچند افضل احرام بستن در روز ترویه (هشتم ذیحجّه) است.
• وقوف در عرفات: از زوال تا غروب آفتاب روز عرفه (نهم ذیحجّه).
• بیتوته در مشعر الحرام در شب عید قربان و وقوف به آن از طلوع فجر تا طلوع آفتاب.
• رمی جمره عقبه: زدن هفت سنگ ریزه به جمره عَقَبه در روز عید قربان.
• قربانی در منا در روز دهم و بنابر قول برخی خوردن از گوشت آن.
• تراشیدن سر (حلق) یا تقصیر در منا در روز عید.
• طواف زیارت.
• نماز طواف زیارت: دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم.
• سعی بین صفا و مروه: هفت بار طی مسافت بین صفا و مروه.
• طواف نساء.
• نماز طواف نساء: دو رکعت نماز پشت مقام حضرت ابراهیم(ع).
• بیتوته (ماندن) در منا در ایام تشریق (شب های یازدهم و دوازدهم و برای بعضی شب سیزدهم ذیحجّه).
• رمی جمرات: سنگ زدن به جمرات سه گانه در روزهای یازدهم و دوازدهم و نیز روز سیزدهم برای کسانی که شب را در منا مانده اند.